O’zbtkiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi

Ko‘krak  bilan  yiqilishda  to‘pni  qabul  qilish.
  Himoyada  to‘pni 
qaytarishning  bunday  usuli  asosan  erkaklar  voleybolida  qo‘llaniladi.  U 
himoyada  o‘ynashning  bir  butun  usullar  majmuasidan  chetda  turadi, 
chunki  bajarilishi  bo‘yicha  mustaqil  bajarishga  ham,  rivojlanishga  ham 
ega. Odatda uni ancha uzoqlikdagi to‘pni qabul qilish uchun yugurishdan 
keyin  qo‘llaniladi,  biroq  undan  yuqorida  bayon  etilgan  usullar  o‘rniga 
ham,  voleybolchilar  ularni  bilmagan  hollarda  foydalanadi.  To‘pning 
yo‘nalishi  aniqlangach,  himoyachi  yuguradi  (yugurishi  to‘pgacha 
bo‘lgan  masofaga  bog‘liq  holda,  har  xil  uzunlikda  bo‘lishi  mumkin)  va 
oldinga  yiqilish  tashlanishini  bajaradi.  O‘yinchi  to‘pni  qoida  tariqasida, 
kuchli  qo‘li  panjalarining  orqa  tomoni  bilan  qaytaradi,  ikkala  qo‘li 
barmoqlarini  o‘z  oldiga  polga  qo‘yadi,  ko‘krak  bilan  sirpanishga 
yordamlashadi.  Sirpanish  o‘yinchini  jarohat  olishdan  saqlaydi.  To‘p 

---

147 
tayanch  holatda  turilganda  ham  qaytarilishi  mumkin,  bu  asossizdir  – 
bunday  to‘pni  o‘yinchi  boshqa  texnik  usullar  yordamida  qabul  qilsa 
yaxshiroq bo‘ladi (26-rasm). 
 
 
Ba’zan  jasur  o‘yinchilar  oldinga  uzatilgan  qo‘l  bilan  yiqilishni 
bajara  oladilar,  gavdaning  sirpanishiga  boshqa  qo‘l  bilan  yordam 
beradilar.  Bu  himoyachidan  yanada  uzoqroqda    o‘tayotgan  to‘pni  qabul 
qilishga imkon beradi va u o‘z vaqtida harakatlanish uchun zarur tezlikka 
erisha olmagan vaziyatlarda qo‘l keladi. 
Hozircha, ta’kidlashimiz mumkinki, erkak himoyachilar platformani 
boldirga sirpanish va yon tomonga yiqilib tashlanish hisobidan qaytarish 
texnikasini hali yaxshi egallamaganliklari tufayli ko‘krak bilan yiqilishni 
yaqindan  o‘tayotgan  to‘pni  qaytarishda  majburan  qo‘llaydilar.  Bundan 
tashqari,  tashlanish  va  qadam  qo‘yish  bilan  ishlanadigan  to‘plar  ham 
ko‘krak bilan yiqilish usulida bajariladi. 
Yaxshi  himoyada  o‘yinning  ushbu  usullarini  maqsadga  muvofiq 
ketma-ketlikda  qo‘llanilishini  buzmasligi  va  faqat  bittasini,  olaylik,  eng 
yaxshi  o‘zlashtirgan  voleybolchigina  qo‘llashiga  yo‘l  qo‘ymaslik  kerak. 
Bu  o‘yinchining  himoya  harakatlari  turlarini  chegaralab  qo‘yish 
hisobidan to‘pni  samarali  yetkazib berilishini jiddiy  pasaytiradi. Buning 
ustiga  bu  himoyachiga  ancha  zarar  yetkazadi,  platformani  “gavda  bilan 
olib  yurish”  imkoniyatidan  mahrum  etadi,  ba’zida  qadam  qo‘yish  va 
sirpanish o‘rniga oyoqlar ostiga qorin bilan yiqilishga o‘rganib qoladi. 
Yana  bir  bora  himoyada  to‘pni  qabul  qilish  usullarini  bajarishning 
boshlanishi  bir  xil,  to‘pni  qaytarish  usullarining  har  biri  esa  ushbu 
boshlanishni  rivojlantirish  yo‘li  bilan  amalga  oshirilishini  ta’kidlab 
o‘tamiz.  Bu  ularning  bir  harakatda  maqsadga  muvofiq  qo‘llanilishini 
sezilarli  yengillashtiradi:  harakatning  boshlanishi  standart    holda,  to‘p 
ustida  platforma  bo‘lishi  start  harakatlarini  maqsadga  muvofiq 
rivojlantirish jarayonida bajariladi  – uni olib o‘tish usuli himoyachining 
yonidan  uchib  o‘tayotgan  to‘pgacha  bo‘lgan  masofa  bilan  aniqlanadi. 
Shu tarzda, barcha bayon etilgan o‘yin usullari (ko‘krak bilan yiqilishdan 
tashqari)  ushbu  holda  himoyada  to‘pni  qaytarish  usullarining  yagona 
majmuasiga 
organik 
ravishda 
birlashadi 
va 
himoyalanuvchi 

---

148 
o‘yinchilarning vazifasini yengillashtiradi, ularga qadam qo‘yish, egilish, 
boldirda sirpanish, yonga yiqilish, umbaloq oshib tashlanish kiradi.