|
13-tema: Turistik kárxanada kadrlar menen islew usılları hám olardıń motivatsiyası
1. Jumısshı kúshiniń quramı
2. Miynetti xoshametlew sistemasınıń túsinigi hám mánisi
3. Turistik kárxana xızmetkerlerin miynetti xoshametlew túrleri hám formaları
4. Basqarıw funktsiyaları retinde motivatsiya teoriyaleri hám usılları hám olardıń zárúrli qásiyetleri
1. Jumısshı kúshiniń quramı
Miynet resursları - bul ónim hám xızmetlerdi óndiriste potentsial qatnasıwı múmkin bolǵan hár eki jinsdagi shaxslar. Miynet resursları sanı miynetke uqıplı jas daǵı miynetke uqıplı xalıq hám miynetke uqıplı jastan sırtda isleytuǵın adamlar sanına qaray belgilenedi. Rossiyada miynetke uqıplı xalıq sanına 16 -54 jas daǵı hayallar hám 16 -59 jas daǵı er adamlar kiredi. Jumısshı kúshine islewdi dawam ettirip atırǵan pensiya jasındaǵı shaxslar hám islep atirǵan óspirimler (14-15 jas) kiredi.
Miynet resurslariniń sapası ekonomikalıq ósiw pátlerine sezilerli tásir etedi. Jumısshı kúshiniń islep shıǵarıw potencialı, jumısshılardıń psixologiyalıq hám fizikalıq pazıyletlerinen tısqarı, onıń joqarı jemisdor islerdi orınlawǵa jaramlılıǵı hám qábiletin belgileytuǵın bir qatar parametrlerdi óz ishine aladı. Bul islep shıǵarılǵan tájiriybe hám minez-qulıq mádeniyatı normalari tóplanǵan hám áwladdan áwladqa ótetuǵın ulıwma hám arnawlı tálim dárejesi. Ekenin aytıw kerek, mámleket miynet resurslariniń islep shıǵarıw potencialı tiykarınan mámlekettiń sociallıq-ekonomikalıq siyasatı menen belgilenedi.
Miynet resursları tolıq hám salıstırmalı kórsetkishler menen ólshenerlik belgili muǵdarlıq, sapa hám strukturalıq ayrıqshalıqlarǵa iye. Tiykarǵı kórsetkishlerge tómendegiler kiredi: ortasha mıynet haqı hám jumısshılardıń ortasha jıllıq sanı; kadrlar almasinuvi dárejesi; xızmetkerlerdiń ayırım taypaları ushın ortasha jumıs tájiriybesi; olardıń ulıwma sanı daǵı ayırım taypa daǵı xızmetkerlerdiń úlesi. [2]
Miynet resurslarini analiz qılıwdıń tiykarǵı wazıypaları:
• jumısshılar sanınıń kórsetkishleri, onıń háreketi, quramı, jumısshılardıń dúzilisi hám ilmiy tájriybesi dárejesi, jumıs waqtından paydalanıw, ónimlerdiń miynet qısıqlıǵı kórsetkishlerin kórip shıǵıw, sonıń menen birge jumısshılar sanı daǵı ózgerislerdiń jumıs kólemine tásirin anıqlaw islep shıǵarıw ;
• miynet ónimliligi kórsetkishlerin úyreniw, olardıń dinamikası, ayırım faktorlardıń miynet ónimliligi ózgeriwine tásirin anıqlaw, miynet ónimliligi ózgeriwiniń ónim kólemine tásirin esaplaw, miynet ónimliligin asırıw rezervlerin anıqlaw.
Kárxananıń kadrlarǵa bolǵan zárúriyatın esaplawda miynet resurslarınan eń aqılǵa say paydalanıwdı, kadrlardıń hár túrlı taypalarınıń optimal qatnası, jumısshılardıń jańa iskerlik túrlerinen paydalanıw ushın maksimal dárejede bosatilishini támiyinlew kerek. Kadrlarǵa bolǵan mútajlikti esaplaw jumısshılar taypaları kontekstinde ámelge asırılıwı kerek. Házirde tómendegi kadrlar klassifikaciyası qabıl etilgen [1]:
1) sanaat islep shıǵarıw xızmetkerleri (tiykarǵı iskerliginiń xızmetkerleri), olardıń sanı xızmetkerlerdi óz ishine aladı :
• tiykarǵı hám járdemshi ustaxonalar;
• járdemshi islep shıǵarıw ;
• elektr hám ıssılıq tarmaqlarına, podstansiyalarga xizmet kórsetiw;
• tiykarınan óndiriske xızmet kórsetetuǵın transport dúkanları ;
• júk artıw hám túsiriw operatsiyalarında islegen;
• kárxana balansındaǵı izertlew, tájiriybe-konstruktorlıq, texnologiyalıq shólkemler;
• laboratoriyalar ;
• jańa ónimlerdiń eksperimental úlgilerin islep shıǵarıw hám sazlaw, jumısqa túsiriw hám t.b.
Sanaat islep shıǵarıw xızmetkerleri quramına tómendegi taypa daǵı jumısshılar kiredi:
• ónim islep shıǵarıw menen tikkeley baylanıslı bolǵan jumısshılar (tiykarǵı hám járdemshi) shaxslar, sonıń menen birge úskenelerdi remontlaw hám texnikalıq xizmet kórsetiw, jumıs jaylarına material jetkizip beriw hám basqalar.
• xızmetkerler (menejerler, qánigeler, texnikalıq atqarıwshılar, yaǵnıy islep shıǵarıw hám texnologiyalıq processni quraytuǵın hám basqaradigan kárxana jumısshıları, sonıń menen birge basqarıw hám ekonomikalıq funktsiyalardı atqaratuǵın xızmetkerler);
• shákirtler (belgili bir jumısshılar kásipin óndiriste oqıytuǵın hám mıynet haqı alatuǵın shaxslar );
• ot óshiriw xızmeti xızmetkerleri;
• islep shıǵarıw hám óndiris shıǵarıwdan tısqarı ımaratlardı saqlaw menen shuǵıllanatuǵın xızmet kórsetiwshi xızmetkerler.
2) kárxananıń balansında bolǵan, lekin ónim islep shıǵarmaytuǵın, tiykarǵı iskerlik menen baylanıslı bolǵan islerdi júrgizetuǵın mákemeler hám shólkemlerde isleytuǵın xızmetkerlerdi óz ishine alatuǵın sanaat bolmaǵan xızmetkerler (tiykarǵı iskerlik bolmaǵan xızmetkerler): medicina mákemeleri xızmetkerleri, oqıw mákemeleri, járdemshi hám awıl xojalıǵı kárxanalarında isleytuǵın jay hám imaratlardı kapital remontlaw bólimleri.
Miynet resursları túrli-tumanlıǵı sebepli kárxanada jumısshılar quramı tómendegi jónelislerde uyreniledi: tarmaqlar boyınsha; jumıs baǵdarları boyınsha ; islep shıǵarıw processinde atqarılatuǵın funktsiyalar boyınsha.
Miynet resursları hár bir kárxananıń tiykarǵı resursı bolıp tabıladı, olardan paydalanıw sapası hám natiyjeliligine kárxana iskerligi nátiyjeleri jáne onıń básekige shıdamlılıǵı kóp tárepten baylanıslı. Miynet resursları óndiristiń materiallıq elementlerin háreketke keltiredi, payda formasında ónim, baha hám artıqsha ónimdi jaratadı.
Do'stlaringiz bilan baham: |
