Озбекстан Республикасы Жокары хам орта арнаулы талим министрлиги Қаракалпак Мамлекетлик Университети

Turizm kompaniyasında marketing texnologiyası. Turizmni rawajlandırıwda eń zárúrli rolni turistik kárxanalar (firmalar) oynaydı. Olar sayaxatshılar ushın xalıq aralıq hám ishki transporttı, zárúr xızmetler paketin (turar jay, awqatlanıw, ekskursiyalar), sonıń menen birge basqa dáldalshılıq operatsiyaların (qamsızlandırıw, sırt el vizalarini alıw hám basqalar) támiyinleydi.
Tiykarǵı iskerliginiń mazmunı hám mánisine kóre turistik kompaniya bul turistik xızmetlerdi qarıydar (turistik) hám óndiriwshi (mıymanxana, transport, restoran) ortasındaǵı dáldalshı bolıp tabıladı.
Turistik firmalar iskerliginde belgili parqlar ámeldegi bolıp, bul olardıń turistik xızmetlerdi qarıydarları hám óndiriwshilerine munasábeti menen baylanıslı. Bul kriteryaǵa muwapıq firma -turoperatorlar hám firma-sayaxat agentleri ajralıp turadı.
Turoperator - bul turistik ónimdi qáliplestiriw, targ'ib qılıw hám satıw menen shuǵıllanatuǵın kompaniya; turistik agent - bul turistik ónimdi targ'ib etiwshi hám sotadigan kompaniya. Bul formulalar tek bir turoperatorda parıq etedi, turistik agentten ayrıqsha bolıp esaplanıw, turistik ónimdi qáliplestiriw iskerligi menen shuǵıllanadı. Ol tiykarǵı hám qosımsha turistik xızmetlerdi tańlawdı ámelge asıradı, olardı turistik sayaxattı quraytuǵın birden-bir baxa boyınsha standart xızmetler paketine aldınan toldıradı.
Turistik ónim assortimenti hám sapasına talaplardıń artpaqtası, básekiniń kusheytiwi sharayatında marketing turizm kárxanaları ushın barǵan sayın úlken áhmiyetke iye bolmaqta.
Biraq, shet el hám jergilikli teoriya hám ámeliyatda marketing kontseptsiyasınıń mazmunı hám ámelge asırıw izbe-izligi tuwrısında ulıwma pikir hám jantasıw joq. Menejmenttiń bazar kontseptsiyası retinde marketingning fundamental metodologiyasiga tıykarlanıp, biz marketing iskerligin anıqlaw hám xarakteristikalaw hám de onıń logikalıq izbe-iz sistemasın aparıw ushın belgili mániste universal jantasıwdı tabıwǵa háreket etemiz.
Eger biz turizmdagi marketingni sistema dep esaplasak, ol jaǵdayda onıń quramında birpara strukturalıq bólimler bar ekenligine tıykarlanıwımız kerek. Olardı óz-ara baylanısda hám óz-ara baylanısda ajıratıp kórsetiw hám úyreniw arqalı turizm kárxanasında marketing kontseptsiyasın ámelge asırıwdıń tiykarǵı qıyalların ajıratıp kórsetiw múmkin.
Marketing procesi bazar múmkinshiliklerin analiz qılıw menen baslanadı. Bul wazıypa marketing izertlewleri kompleksin ótkeriw jolı menen sheshiledi. Olardıń nátiyjesi - dáslepki jaǵdaynı analiz qılıw hám kapital qoyılmalardıń eń ózine tartatuǵınlı baǵdarların esapqa alǵan halda turistik agentliktiń kelesheklerin anıqlaw boyınsha anıq usınıslar. Belgilengen bazar múmkinshiliklerin kárxana maqsetleri hám resursları menen salıstırıwlaw tiykarında onıń marketing múmkinshilikleri anıqlanadı.
Marketing múmkinshiliklerin anıqlaw sayaxatshılıq kompaniyası ushın eń perspektivalı maqsetli bazarlardı tańlawǵa múmkinshilik beredi. Bul jantasıw pútkil bazarda isleytuǵın marketing háreketlerin tarqatıp jibermaslikka, bálki olardı qarıydarlardıń saylanǵan gruppaları mútajliklerin qandırıwǵa jóneltiriwge múmkinshilik beredi, olar kompaniya xizmet kórsetiwi múmkin hám ol ushın paydalı bolıp tabıladı.
Marketingnin eń zárúrli wazıypalarınan biri bul turistik kompaniya iskerliginde múmkin bolǵan eń joqarı joybarlawdı ornatıw bolıp tabıladı. Bul optimal marketing strategiyasın tańlaw menen támiyinlenedi. Bul marketing iskerligindegi uǵımsızlıq hám qáwiplilik dárejesin pasaytiradi hám saylanǵan ústin turatuǵın jónelislerde resurslarınıń konsentraciyasın támiyinleydi. Strategiyalar programmalarda keltirilgen.
Marketing strategiyasın ámeliy ámelge asırıw maqset hám wazıypalardıń ámelge asırılıwın támiyinleytuǵın qurallardı tańlaw menen baylanıslı. Sol sebepli marketing iskerliginde eń zárúrli orın marketing qospasın islep shıǵıw bolıp tabıladı. Bul maqsetli bazar qarıydarlarınan olarǵa kerekli juwaptı tartıw ushın tásir ótkeriw qurallarınıń kompleksi bolıp tabıladı.
Marketingdi basqarıw natiyjeliligin támiyinlew ushın onıń járdemshi sistemaların islep shıǵıw zárúr:
• marketing tuwrısındaǵı maǵlıwmatlar ;
• marketing shólkemleri;
• marketing qadaǵalawı.
Marketing informaciya sisteması turistik kárxananıń sırtqı hám ishki ortalıq jaǵdayın xarakteristikalaytuǵın maǵlıwmatlardı alıw, sistemalastırıw, bahalaw hám olardan paydalanıwdı támiyinleydi. Ob'ektiv, aktual, etarlicha tolıq marketing maǵlıwmatisiz operativ hám strategiyalıq qararlar qabıllaw múmkin emes.
Marketingdi shólkemlestiriw sisteması marketing iskerligin ámelge asırıwdı támiyinleytuǵın turistik kárxananıń tiyisli shólkemlestirilgen strukturasın jaratılıwma qaratılǵan.
Marketing strategiyaları hám programmalarınıń atqarılıwın turaqlı baqlaw ushın marketingdi basqarıw sisteması jaratıladı.