Озбекстан Республикасы Жокары хам орта арнаулы талим министрлиги Қаракалпак Мамлекетлик Университети

Finanslıq támiynlewge mútajlikler:
Finanslıq talaplar = Shiyki onim hám tayın ónimler rezervleri + Debitorliq qarızları - qarız - Kreditorlik qarızları.
Bul, óz gezeginde, aylanba aktivler aylanıwınıń ortasha dawam etiw waqtin esaplaw zárúrligine alıp keledi, yaǵnıy tovar-materiallıq baylıqlarǵa hám debitorliq qarızlarına kiritilgen aqshalardı esapbetdegi aqshaǵa aylandırıw ushın zárúr bolǵan waqıt:

Длительность оборота ОС

=

Период оборачиваемости ОС (1)

+

Период оборачиваемости дебиторской задолженности (2)

–

Средний срок оплаты кредиторской задолженности (3).

Aylanba aqshalar aylanbası dáwirin kemeytiw ushın kárxana 1 hám 2 kórsetkishlerdi kemeytiwge hám 3 kórsetkishti asırıwǵa qızıǵadı.
Aylanba aqshalar aylanıwınıń tezleniwi olardan paydalanıw natiyjeliliginiń eń zárúrli kórsetkishi hám kárxananıń finanslıq mútajliklerin kemeytiw jolı bolıp tabıladı.
Tovarlardıń kún dawam etiw waqti tómendegishe esaplanadı: 

Bul erda D p - aylanba aqshalardan paydalanıw dárejesi anıqlanǵan dáwir dawam etiw waqti (30, 90, 360 kún); Ko - tovar ayırbaslaw koefficiyenti.

Tovar aylanbasınıń dawam etiw waqti qansha qısqarsa yamasa turaqlı satılatuǵın ónim kólemi menen etilgen sxemalar sanı qansha kóp bolsa, aylanba aktivlerge mútajlik azayadı hám kerisinshe, aylanba aktivler sheńberdi qanshellilik tez atqarsa, sonsha nátiyjeli paydalanıladı.
Tovar ayırbaslaw koefficiyenti formula boyınsha esaplanadı

Bul jerde Ko - mámiledegi aktivler tárepinen belgili dáwir ushın dúzilgen mikrosxemalar sanı (1 p.ga aylanba aktivlerge tusimler muǵdarı kórsetilgen); SVp - turistik ónim, xızmetlerdi satıwdan túsetuǵın aqshalar; - aylanba aqshalardıń ortasha qaldıqları jıyındısı (ortasha arifmetik retinde anıqlanadı, usınıń menen birge banktegi esapbetdegi qarji aylanba aqshalardıń ortasha qaldıg'inan alınadı).

Júk koefficiyenti - 1 p sarp etilgen aylanba aqshalar muǵdarı alınǵan dáramat. Kz Ko menen teris proportsional bolıp tabıladı:
Aylanba aqshalardan paydalanıw natiyjeliligi koefficiyenti aylanba aqshalar birligine alınǵan payda muǵdarın xarakteristikalaydı
Joqarıdaǵı parıqlardı turaqlı túrde esaplaw hám analiz qılıw aylanba aqshalardan nátiyjeli paydalanıwǵa járdem beredi, bul bolsa aqır-áqıbette turistik kompaniyanıń finanslıq turaqlılıǵin asıradı.