Өзбекстан республикасы халық билимлендириу министрлиги

4. Bawır sorıwshı qurtının` jasaw jag`dayı ha`m rawajlanıw tsikli.


Bawır sorıwshı qurtının` jasaw jag`dayı ha`m rawajlanıw tsikli. Bawır sorıwshısı bawırdın` o`t jolında parazitlik etip, bawır toqıması ha`m o`t penen awqatlanadı.
Rawajlanıw tsikli-quramalı rawajlanıw tsiklinde na`sil aylanıw ha`m xojayın almasıw boladı. Tuqımlang`an ma`yek kletkaları maldın` tezegi menen birge sırtqa shıg`adı. Bul ma`yekten lichinka rawajlanıw ushın ol suwg`a tu`siwi kerek. Suwda ma`yekten sırta kirpikler menen jabılg`an.
Migratsiya lichinkası payda boladı. Onın` atanaq sıyaqlı ko`zi, protenefridiyası, ishegi bolıp, ishi ko`p sandag`ı zarodısh kletkaları menen tolı. Lichinka 30-40 saattan son` xojayın denesine kirmese o`ledi. Bunday xojayın suwdag`ı suw o`gizi mollyuskası (Galba, Lymnaea truncatula) kishi trudovik esaplanadı. Suw o`gizinin` denesinde miratsidiy sporotsistag`a aylanadı. Son` sporotsistanın` ishindegi zarodısh kletkalarınan rediyalar payda bolıp, rediyalardın` ishinde tserkariyalar payda bolıp, olar suw o`gizinin` denesinen suwg`a shıg`adı. Tserkariyanın` quyrıg`ı, awız ha`m qursaq sorg`ıshları, isheklik, protonefridiya bar. Tserkariyalar biraz ju`zip ju`rgen son` suwdag`ı sho`plerge jabısıp adoleskariya da`wirinde o`tedi.
Usınday adoleskariyaları bar sho`plerdi aqırg`ı xojayını mallar jese, maldın` asqazanında adoleskariya qabıg`ınan bosanıp parazit bawır jolına, onnan bawırg`a barıp, u`lken bawır sorıwshısına aynaladı. Bawır sorıwshısının` rawajlanıw ku`ni 50-60 ku`n dawam etedi.
Solay etip, bawır sorıwshısının` rawajlanıwında eki xojayın bolıp, aralıq xojayında yaki suw o`gizinin` bawırında-sporotsista,, rediya, tserkariya sıyaqlı lichinka da`wirine o`tedi de, aqırg`ı xojayında mallarda jınısıy pisip jetisken Marita da`wiri boladı. Bunday xojayın almasıw menen birge rawajlanıw tsikli na`sil almasıwda jınıssız (partenogene) ha`m jınıslı ko`beyiw almasadı. Bunday almasıwg`a getorogeniya delinedi. Tsikldegi lichinka da`wirleri ko`beyedi. Bunday ko`beyiwge pedogenez delinedi.