Ozbekistonning

To‘rtinchidan, 
m ahalliy hokim iyat va fuqarolarning o‘zini o ‘zi 
boshqarish organlarining faoliyat doirasini kengaytirish, ularga 
davlat vakolatlarining bir qism ini bosqichm a-bosqich o ‘tkazib 
borish, nodavlat va jam oat tuzilm alarining huquqi va nufuzini 
oshirishni ko‘zda tutadigan «Kuchli davlatdan — kuchli jam iyat 
sari» konsepsiyasini am alga oshirish.
Bu odam larning siyosiy ongi, siyosiy m adaniyati va faolligi 
yuksalib borgani sari, davlat vazifalarining nodavlat tuzilm alar va
29

---

fuqarolarning o ‘zini o ‘zi boshqarish organlariga bosqichm a-bos­
qich o ‘tishi, m ahallalarning nufuzi va mavqeining oshishi, ularga 
ko‘proq huquqlar berilishi demakdir.
Nodavlat, jam oat tashkilotlarining ko‘payishi, ularning kun- 
dalik hayotim izdagi aham iyati ortib borayotgani fuqarolik jam i- 
yati asoslari tobora m ustahkam lanib, rivojlanayotganidan dalolat 
beradi. Aynan shunday tashkilotlarning faolligi va m as’uliyatining 
ortgani, fuqarolarning ongi va tasavvurida, kundalik hayotida ular 
tobora ko'proq ishtirok etayotgani «Kuchli davlatdan — kuchli 
jam iyat sari» konsepsiyasini hayotga tatbiq etishning m uhim shar- 
ti va shaklidir. «Kuchli jamiyat» tushunchasining mohiyati shun- 
d an iboratki, xalq jam oat tashkilotlari orqali davlat idoralari faoli- 
yatini nazorat qiladi, ularning o‘z vazifalari va jam iyat oldidagi 
burchlarini to ‘g‘ri va sam arali bajarishiga ta’sir ko‘rsatadi.
Beshinchidan, 
davlatning islohotchilik vazifalarini dem okra­
tik talablar asosida, xalqim iz va jam iyatim iz m anfaatlariga mos 
holda am alga oshiradigan iste’dodli, izlanuvchan, chuqur bilim - 
li va yuksak m alakali, vatanga, ona zam inim izga sadoqatli yosh 
kadrlarni tanlash joy-joyiga qo‘yish va yangilashga im kon beradi- 
gan tizim ni takom illashtirish. Bu hech qaysi zam onda osonlikcha 
hal bo‘lmaydigan, odam larning tafakkuri va dunyoqarashi o‘zga- 
rishini taqozo etadigan, odatda subyektivizm, m anfaatparastlik, 
urug'-aym oqchilik kabi ko‘p illatlarni b artaraf etish, jam iyatni 
tubdan yangilashni talab qiladigan jarayondir.
V atanparvarlik va m illiy g‘oyaga sodiqlik rahbarning faoli- 
yatini, izlanishlarini yuksak m a’no-m azm un bilan to‘ldiradi. U 
yo'lida uchraydigan qiyinchiliklarni, ba’zi bir om adsizliklarni 
psixologik jih atd an osonroq yengadi, tushkunlikka tushm aydi, 
yutuqlardan esankiram aydi. U o‘z faoliyatiga va jam oasi erish- 
gan yutuqlarga doim o eng yuksak m ezonlar bilan yondashib, un- 
ga tanqidiy baho beradi. U eng ilg‘or tajribalarni ko'zlab ish yuri- 
tadi, ularni jam oasi faoliyatida joriy etishga urinadi.
Iqtisodiy sohada: iqtisodiyotnnig barcha soha va tarm oqla- 
rida erkinlashtirish jarayonini izchillik bilan amalga oshirish va
30

---

olib borilayotgan islohotlarni yanada chuqurlashtirish, xo‘jalik 
yurituvchi subyektlarning m ustaqilligini yanada oshirish, tadbir- 
korlik faoliyatini rivojlantirish yo‘lidagi mavjud to ‘siqlarni bar- 
taraf etish bu sohadagi o‘zgarishlarning asosiy yo‘nalishlaridir. 
Ma/.kur o‘zgarish va yo‘nalishlar m illiy istiqlol g‘oyasining iqti­
sodiy sohadagi xususiyat va tam oyillarini belgilaydi.
Iqtisodiyotni erkinlashtirishdagi bosh vazifa eng avvalo, dav­
lat ning boshqaruvchilik vazifalarini — funksiyalarini qisqarti- 
rish, uning korxonalar xo‘jalik faoliyatiga, birinchi galda, xususiy 
biznes faoliyatiga aralashuvini cheklashdir. Bu xususiy biznes- 
ga, um um an, iqtisodiy faoliyatning bozorga xos m exanizm lari- 
ga ko‘proq erkinlik berish, buning uchun tegishli huquqiy za- 
min, tashkiliy va iqtisodiy shart-sharoit va kafolatlarni yaratish, 
i nstitutsional o ‘zgarishlar, moliya va bank tizim ini isloh etishni 
yanada chuqurlashtirish, rivojlangan bozor infratuzilm asini bar­
po etish, raqobat m uhitini shakllantirishga asosiy e ’tiborni qara- 
lish demakdir.
M ustaqillik davrida m ulkchilikning turli shakllari, jum ladan 
xususiy mulk rivojlanishi uchun zarur huquqiy kafolatlar va 
amaliy m exanizm yaratildi. M asalan, tovar, xomashyo, fond bir- 
jalari, tijorat banklar tizim i va boshqa bozor infratuzilm asi tar- 
mog‘i shakllantirildi. M ulkning aksariyat qismi davlat tasarrufi- 
dan chiqarildi. Nodavlat shakldagi m ulkchilikning aksiyadorlik 
jamiyatlari, korporatsiyalar, kompaniyalar, firm alar, shirkatlar, 
qo‘shm a korxonalar, xususiy korxonalar, fermer va dehqon xo‘ja- 
liklari, o‘rta va kichik korxonalar kabi tarm og‘i vujudga keldi.
Iqtisodiyotga xorij sarm oyasini, avvalo bevosita yo‘naltirilgan 
sarmoyalarni keng jalb etish uchun qulay huquqiy shart-sharoit, 
kafolat va iqtisodiy om illarni yanada kengaytirish m uhim aham i- 
yatga ega. Bu salohiyatli xorijiy sheriklar bilan faol ham korlik qi­
lish, ular bilan birga zamonaviy, xalqim iz ehtiyojiga mos, dunyo 
bozorida raqobatga bardosh bera oladigan m ahsulotlar ishlab 
chiqarishni amalga oshirish demakdir. Yangi jam iyat barpo etish 
jarayonida 0 ‘zbekistonda chet ellik investorlarning m anfaatlarini
31

---

kafolatlaydigan, ularning tadbirkorlik faoliyatlari uchun m a’lum
m uddatga im tiyozlar beradigan tegishli qonunlar qabul qilinib, 
zaru r huquqiy baza yaratildi va u m uttasil kengayib borm oqda.
M am lakat eksport salohiyatini oshirish, uning xalqaro m ehnat 
taqsim otida teng huquqli va o‘zaro m anfaatli shartlar asosi­
da ishtirok etishi, iqtisodiyotim izning jah o n iqtisodiy tizim iga 
keng ko'lam da integratsiyalashuvini yanada kuchaytirish vatani- 
m izning dunyo bozoridagi o ‘rn i va nufuzini, fuqarolarim izning 
o ‘z yu rti iqtisodiy salohiyati va qudrati bilan faxrlanish tuyg‘usini 
yuksaltirish demakdir. Shu bois, 0 ‘zbekistonda olib borilayot- 
gan iqtisodiy siyosatda uning eksport salohiyatini oshirishga 
alohida e ’tibor berilm oqda. M am lakatim iz eksport salohiyatini 
oshirish uchun nafaqat a n ’anaviy m ahsulotlar hajm ini ko‘payti- 
rish, balki ilgari 0 ‘zbekistonda ishlab chiqarilm agan m ahsulot- 
larni o ‘zlashtirib, eksport qilishga erishm oq lozim. Bizda esa 
bunday im koniyat yuksakligini qisqa m uddatda avtomobilsozlik 
sanoati vujudga kelgani, avtom obillarim izni xorijga sotilayotgani 
va shunga o ‘xshash boshqa m isollar ko‘rsatib turibdi.
Iqtisodiyotdagi tarkibiy o‘zgarishlarni izchil davom etti- 
rish ham bu sohadagi asosiy yo‘nalishlardan biridir. Bu boy ta- 
biiy zaxiralarim iz, intellektual ham da ilm iy texnikaviy salohiya- 
tim izdan to‘liq va sam arali foydalanish, iqtisodiyotda m ukam m al 
texnologik jarayonni o‘z ichiga oladigan, tayyor m ahsulot ish­
lab chiqaradigan, m ineral va qishloq xo‘jaligi xomashyosini sifat- 
li qayta ishlaydigan quvvatlar yetakchi o ‘rin tutishini ta ’m inlash, 
xizm at ko‘rsatish sohalarini rivojlantirish, ularning iqtisodiyot­
dagi o‘rnini kuchaytirish, qishloqda yangi ish o ‘rinlarini yara­
tish demakdir.
U shbu yo'nalishda jah o n m am lakatlari bilan kafolatli alo- 
qa, savdo-sotiqni, iqtisodiy m unosabatlarni rivojlantirish uchun 
bir necha yo‘nalishlarda tran sp o rt aloqa tizim i barpo etilm oq- 
da. Iqtisodiyotda tarkibiy o‘zgarishlarni amalga oshirish, ayniq- 
sa qishloqqa sanoatni olib borish, birinchi galda, qishloq xo‘jali- 
gi m ahsulotlarini qayta ishlashga m o‘ljallangan o‘rta va kichik
32

---

korxonalar tarm og‘ini rivojlantirish davlatim iz iqtisodiy siyosati- 
da ustuvor aham iyat kasb etmoqda.
Ijtimoiy sohada jam iyat hayotining barcha jabhalarida tub 
o‘zgarishlar amalga oshirilayotgan, bozor m unosabatlari ustuvor 
bo‘lib borayotgan hozirgi sharoitda kuchli ijtimoiy siyosat yuritish 
taraqqiyotim izning asosiy tam oyillaridan biri bo‘lib qolaveradi. 
Bu esa m illiy istiqlol g‘oyasining ijtimoiy sohadagi tam oyillarini 
belgilaydi, ularning amalga oshishiga xizm at qiladi.
K uchli ijtimoiy siyosat deganda, xalq to ‘g‘risida h ar bir ijti­
moiy guruh, qatlam , tabaqa, h ar b ir fuqaro, yoshu keksa, erkagu 
ayol — barcha-barcha yurtdoshlarim iz to ‘g‘risida g‘am xo‘rlik qi­
lish, islohotlarni, iqtisodiy tadbirlarni xalq m anfaatlarini ko‘zla- 
gan holda o‘tkazish, xalq ta ’lim i, sogliqni saqlash, m adaniyat, 
ilm -fan sohalariga e’tiborni susaytirm aslik tushuniladi. Bu bora- 
da islohotlar islohotlar uchun emas, xalq uchun, uning turm ush 
farovonligi o ‘sishi, munosib hayot kechirishi uchun, degan xulo- 
sa kuchli ijtimoiy siyosat o‘tkazishning m a’no-m azm unini tash- 
kil etadi. Bu davlatimiz siyosatining insonparvarlik m ohiyatidan 
kelib chiqadi.
M a’naviy sohada qadriyatlarim izni ilm -fan va taraqqiyot yu- 
tuqlari bilan boyitib borish, o‘zligim izni chuqurroq anglash, 
milliy g‘oya va istiqlol m afkurasi tam oyillarini xalqim izning qal­
bi va ongiga singdirish, muqaddas d inim iz va tarixim izni sox- 
talashtirish, ulardan siyosiy m aqsadlarda foydalanishlarga yo‘l 
qoymaslik bu boradagi asosiy vazifalardir. Ushbu vazifalar milliy 
g‘oyaning m a’naviy sohada nam oyon bo'lishining asosiy ta m o ­
yillarini belgilaydi.
Yangi jam iyatni barpo etish jarayonida, eng avvalo, m a’naviy 
qadriyatlarni to ‘g‘ri baholay olishni, soxta qadriyatlardan yoki ta- 
rixan eskirgan, o‘zidagi bunyodkorlik va ijobiy salohiyatni sarf- 
lab bo‘lgan qadriyatlardan haqiqiy hayotbaxsh qadriyatni ajrata 
olishni o'rganish lozim. Biror qadriyatga baho berilar ekan, uning 
mam lakatim iz mustaqil taraqqiyotining siyosiy, iqtisodiy, ijtimoiy, 
e’tiqodiy va axloqiy asoslarini qay darajada m ustahkam lay olishi,
33

---

xalqim izning um um jahon ijtimoiy taraqqiyotining faol subyektiga 
aylanishiga xizm at qila olishi bosh mezon b o lish i kerak.
M illiy qadriyatlarga, jum ladan m adaniy merosga ilm iy asos- 
da to ‘g‘ri yondashishning asosiy tam oyillariga xos m ezonlar — 
insonparvarlik, vatanparvarlik, xalqchillik va taraqqiyparvarlik- 
dir. Bu m ezonlarning h ar birida m illiylik va um um insoniylik 
mujjassamlashgan. U lar m ohiyatan um um insoniy xarakterga ega 
bo‘lsa-da, h ar bir tarixiy davrda m uayyan xalqlarning ehtiyojla- 
rini yuzaga chiqaradi va ularni qondirishga xizm at qiladi. Shu 
bois ularning zam irida mujassam bo‘lgan um um insoniylik m o ­
hiyati, m illiy ehtiyojlarni muayyan m illiy shaklda ifodalab va o‘z 
m azm unini ularga moslashtirgan holda yuzaga chiqadi. M azkur 
mezonlarga nafaqat m illiylik va um um insoniylik, balki tarixiylik 
ham xos. Ya’ni ular shaklan va m azm unan qotib qolgan andozalar 
mos holda emas, balki davr talablariga, jam iyat oldida turgan 
yangi vazifalarga m utanosib tarzda boyib, takom illashib boradi.
M illiy g‘oya nazariyasi va uning 0 ‘zbekistonning taraqqiyot 
strategiyasi amaliyotida yurtim izda yashayotgan barcha millat 
va elatlarning qadriyatlari, tili, m adaniyati, diniy e ’tiqodi, urf- 
odat va a n ’analarini hurm at qilish, ularni asrab-avaylash va rivoj- 
lantirishga ko‘m aklashish m uhim o ‘rin egallaydi. Bu ko‘p m il- 
latli m am lakatim iz fuqarolari orasida, ularning milliy va diniy 
m ansubligidan q at’i nazar, ham jihatlik va birodarlik tuyg£ularini 
kuchaytirish, «Shu aziz vatan barcham izniki» g‘oyasining amalga 
oshishini ta ’m inlash demakdir.
U m um iy m aqsad — vatan ravnaqi, yurt tinchligi va xalq 
farovonligini m ustahkam lash istagi um um iy taqdir va kelajak, 
0 ‘zbekistonda yashaydigan barcha xalqlarni yanada ham jihat va 
jips bo‘lishga, o‘zlarini bir butun xalq o‘zbekistonlik deb, 0 ‘zbe- 
kiston uchun o‘zini m as’ul deb his qilishga, taraqqiyotda yana­
da yuksak pog‘onaga ko‘tarilishga da’vat etadi. Bugungi hayotiy, 
zarurat shuni taqozo etm oqda. «Shu aziz vatan barcham izniki» 
tam oyili am alda ana shu um um m illiy g‘oyaning xususiy ko‘ri- 
nishlaridan birid ir.
34

---

Jamiyatim iz o‘z oldiga qoygan oliy m aqsad — kelajagi buyuk 
OV.bekistonni ozod, obod vatanni yaratish va um um an islohot- 
larning taqdiri oxir-oqibatda bugun shakllanayotgan avlodning 
dimyoqarashiga, ijtimoiy m o‘ljallariga, zamonaviy ilm -fan va 
kashlarni egallashiga, amaliy tashkilotchiligiga bevosita bog‘liq.
Shu bois, aqlan yetuk, ru h an tetik va sog‘lom, erkin va tanqidiy
l ikrlovchi, ayni paytda ijtimoiy m as’uliyatni to ‘g‘ri his etadigan, 
muayyan hunar-kasbni egallagan barkam ol avlodni tarbiyalash 
0 ‘zbekiston taraqqiyot strategiyasining tarkibiy qismiga, asosiy 
shart-sharoitiga va maqsadiga aylandi. M ana shunday m urakkab 
va/.ifani uddalash uchun ta ’lim sohasi tubdan isloh qilinm oq- 
da. Bu islohotlar K adrlar tayyorlash m illiy dasturi asosida am al­
ga oshirilm oqda. Bunday dasturning andozasi jahonda biror-bir 
m am lakatda yo‘q. Uning asosida yurtim izda am alda ta ’lim ning 
yangi modeli joriy etildi. M illiy dasturning to ‘liq amalga oshiri- 
lishi yigit va qizlarning kasbiy, iqtisodiy va m a’naviy jih atd an tez- 
roq mustaqil bo‘lib olishiga, aniq m aqsadni ko‘zlab, hayotdan o‘z 
o‘rnini topib olishiga im kon yaratm oqda.
Kadrlar tayyorlash milliy dasturini bajarish boyicha qilina- 
yotgan tashkiliy ishlar, sog'lom va barkamol avlodni tarbiyalash 
borasidagi barcha ishlar vatanim izning kelajakda jahon maydoni- 
da mustahkam va nufuzli o‘rin n i egallashidan, biz bugungi va kel- 
gusi avlod vakillari ota-bobolarim izdan meros m ana shu m ubo- 
rak zam inda kelajagi buyuk davlat, ozod va obod vatan, erkin va 
farovon hayot barpo etishga qodir ekanim izdan dalolat beradi.
M azkur yo‘nalishlar m illiy g‘oya va 0 ‘zbekistonning taraq ­
qiyot strategiyasining nazariya va amaliyot bilan uzviy bog‘liqli- 
gini yaqqol ko‘rsatadi. Bu jarayonda am al qilayotgan milliy g‘oya 
va uning tamoyillari, o‘z navbatida, m am lakatim iz taraqqiyot 
yo‘lining asosini, o‘tish davri dasturining negizini tashkil eta­
di. U larning amalga oshirilishi m am lakatim izda ijtimoiy-siyosiy 
barqarorlikni, eng m uhim i, bozor m unosabatlarini izchil joriy 
etishni ta ’m inlam oqda. M ustaqillikni m ustahkam lash, ozod va 
obod vatan, erkin va farovon hayot barpo etish jarayonida bu
35

---

g‘oya xalqim izni pirovard m aqsadlar yo‘lida uyushtiruvchi om il, 
ijtimoiy faoliyatning m a’naviy m ezoni sifatida o‘z aham iyatini 
saqlab qolaveradi.