O‘zbekistonda davlat tili va boshqa tillarning rivoji

IV.MUSTAHKAMLASH


A)Mashqlar orqali.
172- mashq. Gaplarni o'qing. Kesimga bog'lanib ish-harakatning ba- jarilish payti yoki o'rni ma'nosini bildirayotgan bo'lak- larni aniqlang. Ularning qanday so'roqqa javob bo'layot- ganini ayting.
1. Uy ichida odam ko'p edi. (O'.H.) 2. Po'latjon juda erta, hammadan oldin uyg'ondi. (Oydin) 3. Tevarakda gala-gala chumchuqlar to'xtovsiz chirqillashadi. (O.) 4. Sal o'tmay Shirinoy daladan qaytib keldi. (O. Yo.) 5. Bunda qurtlar ipak to'qiydi. (H.O.) 6. Ota yuz- qo'llarini yuvgandan so'ng sal nariga borib... o'tirdi. (H.N.)
173- mashq. Nuqtalar o'rniga qavs ichidagi so'roqqa javob bo'ladigan o'rin yoki payt holi topib ko'chiring.
1. ... (q a y e r g a?) mehmon kelganda, butun oila a'zolari issiq kutib olishlari lozim. 2. 7- sinf o'quvchisi ... (q a ch o n?) uyqudan turishga odatlansin. 3. ... (q a y e r d a n?) chiqayotib, awal kattalarga yo'l bering. 4. Siz ... (q a ch o n?) yotish oldidan ... (q a y e r d a?) sayr qilib keling. 5. ... (q a y e r d a?) ketaturib, non yoki meva-cheva yeb bo'lmaydi. 6 ... (q a y e r g a?) o'qituvchidan oldin kirishga odatlaning. 7. ... (q a y e r d a?) har doim o'ng tomondan yuring.
174- mashq. Kecha yoki bugun (shu darsdan oldin) sinfingizda bo'lgan bir soatlik darsdagi voqealarni xotirlab, bayon yozing, so'ng unda o'zingiz qo'llagan o'rin holi va payt hollarini belgilang. Qaysi turkum so'zi bilan ifodalanganini ayting.
B)Savollar orqalli
Gapning qanday bo'lagi payt holi deyiladi? Ular qanday so'roqlarga javob bo'ladi?
Payt hollari qaysi turkum so'zlari orqali ifodalanadi? Misollar keltiring.
O 'rin holiga tavsif bering. U qanday so 'roqlarga javob bo 'ladi, qaysi turkum so'zlari bilan ifodalanadi?

V.BAHOLASH MEZONI
Ishtirokiga qarab
VI.UYGA VAZIFA
175 mashq. Qishlog'ingiz (shahringiz)dagi so'nggi o'zgarishlar yoki yangiliklarni tasvirlovchi matn tuzing. Undagi o'rin holi va payt hollarini aniqlab, tagiga chizing.