«O’zbekiston temir yo’llari» datk

 
5.2. Elektr harakat tarkibiga xizmat ko’rsatishda texnik xavfsizlik 
 
Ogohlantiruvchi himoyalash choralari.
 
Elektr harakat tarkibiga 
xizmat ko’rsatishda quyidagilar xavfli hisoblanadi: 
kontakt anjomlari, tom (криша) apparatlari, elektr apparatlar, elektr 
pechlar, elektr o’lchovchi asboblar, yordamchi apparat, tortuv dvigatellar, 
yuqori kuchlanishli apparat, mashinalar, kabellar va shular uchun 
izolyatsiyalashgan kuchlanish ostidagi apparat va mashina qismlariga 
tegish ta’qiqlanadi. Elektr harakat tarkibini xavfli joylariga ogohlantiruvchi 
yozuvlar yoki ogohlantiruvchi plakatlar joylashtiriladi. Elektr o’lchov 
asboblari va elektr pechlar aniq qilib yerga ulanadi (заземления).
Elektrovozlarga xizmat ko’rsatish xavfsizligini ta’minlash maqsadida 
turli xil apparatlardan foydalaniladi, ularga:
- blokirovkalar (elektr, elektr pnevmatik, mexanik) eshiklar va yuqori 
kuchlanish kamerasidagi shitlar, tomga chiquvchi narvonlarga, chiqish 
uchun blokirovka eshikni ochmaydi, yana tok ko’targich ko’tarilgan 
holatda turganda eshikni ochmaydi;

---

102 
- yerga ulanishni uzuvchi (yoki yerga ulanishni uzuvchi kontaktor), 
agarda yuqori kuchlanish kamerasi eshigi ochiq bo’lsa, tok qabul qilgich
«земля » zanjiri bilan ulashadi;
- knopkali o’chiruvchi maxsus kalit bilan yoqiladi. 
Elektr harakatlanishi tarkibini depoga kiritganda kontakt tarmog’ini 
kuchlanish ostidan chiqarish, ikkitali uzadigan yerga ulanish o’rnatilgan. 
O’chiq holatida uni maxsus qulf bilan qulflanadi, yopiq holatda esa 
qulflanmaydi. Ularning kalitini esa depo bo’yicha navbatchiga beriladi.
 
Depo ichida har bir zovur devorlarida qizil va yashil ranglaridagi signal 
o’rnatilgan. Qizil signal yoqilganda va kontakt olishga kuchlanish 
berilganda yoqiladi, yashil uzatilgan o’chiq holatida bo’lganda yoqiladi. 
Deponi tashqi qismida har bir zovur darvozalarida quyidagicha 
ko’rsatiladi: qizil rang kontakt simda kuchlanish yo’qligi, zovurga kirish 
ta’qiqlanadi. Yashil rang-kontakt simda kuchlanish mavjud, zovurga kirish 
ruxsat etiladi. 
Ko’p depolarda elektrovozlar xavfsizligini oshirish maqsadida 
kuchlanishni (250-400 V) gacha pasaytirildi. Elektr energiya manbaidagi 
kuchlanish maxsus kabel orqali elektrovoz qisgichlariga ulanadi. Kabel 
barabanga qistiriladi yoki depo darvozasi polida yotadi
. Harakat tarkibini 
kichkina tezlikda yurishi uchun, gabaritidan uzoq holatida yo’lni yon 
qismidagi osilgan kontakt orqali o’zgartirsa bo’ladi.
Kamaytirilgan 
kuchlanishni kontakt sim yoki kabel yordamida depo bo’yicha navbatchini 
ishtirok etishida, elektrovozni kirishi yoki chiqishini amalga oshirish 
mumkun. Elektrovozga kamaytirilgan kuchlanish berishida avval kabel 
elektrovoz qismi tutashtirgichlarga ulanadi, kuchlanish olishda esa manba 
o’chirib, keyin esa qisqichlarni uzish kerak.