«O‘zbekiston temir yo‘llari» aksiyadorlik jamiyati

Laboratoriya ishi №7. Elektr tarmoqlaridagi qisqa tutashuvlar

o’tkinchi jarayonlarini tadqiq qilish.

Ishdan maqsad

1. 
   Elektr tarmoqlaridagi o’tkinchi jarayonlarni modellashtirish asoslari bilan tanishish.
   
2. 
   Tarmoq virtual uchastkasi o’tkinchi jarayonlarining vaqt diagrammasini qurish.
   
3. 
   Virtual model bo’yicha qisqa tutashuv asosiy kattaliklari orasidagi munosabatlarni aniqlash.
   

Ishning nazariy qismi
O’tkinchi jarayonlar odatda energiya yig’uvchi elementlari (kodensatorlar, g’altaklar) bo’lgan tarmoqlarda ish rejimning sakrab o’zgaradigan holatlarida yuzaga keladi. Qisqa tutashuv vaqtidagi o’tkinchi jarayonlar asosiy o’rinda turadi va shuning uchun qisqa tutashuv hisoblashlari asosida tarmoq elementlari tanlanadi. Bularda kommutatsion qurilmalar, shinalar, yuqori kuchlanish uzgichlari, ajratgichlar, tok va kuchlanish o’lchov transformatorlari kiradi.
Qisqa tutashuv(QT) – qurulmalardagi har xil potensialga ega nuqtalarning o’zaro yoki yer bilan tasodiifiy qo’shilishi. QT odatda avariyaviy rejim deb hisoblanadi chunki bu rejimda nominal qiymatlar bir necha marotaba oshib ketadi.
QT lar hisobi himoya relelari sezuvchanligi, ishlab ketish parametrlari, termik bardoshlilikka tekshirish, qurilma va o’tkazuvchilarni tanlash uchun amalga oshiriladi. 26 – rasmda qisqa tutashuvni tushuntirib beruvchi asosiy sxemalar keltirilgan.
А) B)

V) G)

26 – rasm.
А) – uch fazali QT; B) – ikki fazali QT; V) – bir fazali QT; G) –ikki faza yer bilan QT
Uchfazali va bir fazali qisqa tutashuvlar juda ko’p kuzatiladi.releli himoya qurilmalari, saqlagichlar, uzgichlar avariyaviy qisqa tutashuvlardan himoyalanish uchun qo’llaniladi.
27– rasmda uch fazali simmetrik qisqa tutashuvdagi o’tkinchi jarayon diagrammasi ko’rsatilgan.