«O‘zbekiston temir yo‘llari» aksiyadorlik jamiyati

Laboratoriya ishi №6. Reaktiv quvvatning bo’ylama kompensatsiya

kondensator uskunasi ishini tadqiq qilish

Ishdan maqsad

1. 
   Reaktiv quvvatning bo’ylama kompensatsiya kondensator uskunalari, ularning vazifalari va ish tartibi.
   
2. 
   Reaktiv quvvatning bo’ylama kompensatsiya kondensator uskunasining ulanish sxemasiniva uning boshqarilishini o’rganish.
   
3. 
   Reaktiv quvvatning bo’ylama kompensatsiya kondensator uskunasining asosiy ish rejimlarini tadqiq qilish.
   

Ishning nazariy qismi
Bizga ma’lumki iste’molchiga quvvat uzatishdagi kuchlanish isrofi quyidagicha aniqlanadi

Kuchlanish isrofini kamaytirish uchun yetkazilayotgan reaktiv quvvat Q va liniyaning induktiv qarshiligini kamaytirishimiz zarur. Q ni kamaytirish ko’ndalang kompensatsiya uskunalarini qo;llash orqali amalga oshiriladi, bunda yetkazilayoegan reaktiv quvvat quyidagi formula bo’yicha aniqlanadi:
, bu yerda Qп- korxonalar iste’mol qiladigan rеaktiv quvvat, Qку – kondensator batareyalarining quvvati.
EULsining induktiv qarshiligini kamaytirish uchun esa kondensator batareyalarini liniyaga 22– rasmda ko’rsatilgandek ketma-ket ulaymiz.



22– rasm.

Bunda liniya induktiv qarshiligi quyidagi tenglik orqali ifodalanadi:

Х=Х_L-X_C,
bu yerda Х_L- EULning induktiv qarshiligi, X_C – kondensator batareyalarining sigim qarshiligi.
Kondensatorlarni liniyaga parallel ulash reaktiv quvvatning bo’ylama kompensatsiyasi yoki bo’ylama kompensatsiya uskunasi deb aytiladi. Agar Х_L-X_C>0 bo’lsa – kompensatsiyalanmagan, agar Х_L-X_C=0 bo’lsa – to’la kompensatsiyalangan, Х_L-X_C<0 da esa – o’ta kompensatsiyalangan deyiladi.
23–rasmda kompentsatsiyasiz va to’la kompensatsiyalanmagan rejimda 22– rasmga mos keluvchi model elementlari vektor diagrammasi keltirilgan.

23–rasm.
Bu diagrammada:
U1- EUL boshidagi kuchlanish;
U2’, U2 - yuklamaning kompensatsiyasiz va to’la kompensatsiyalanmagan rejimlarga mos keluvchi kuchlanishlari;
I - liniyadagi tok;
IX_L – EULning induktiv elementidagi kuchlanish tushuvi,
IX_C – EULning aktiv elementidagi kuchlanish tushuvi,
φ1, φ2 – kompensatsiyasiz va to’la kompensatsiyalanmagan rejimlarga mos keluvchi kuchlanish va toklar orasidagi faza siljish burhagi;
ΔU’_лэп, ΔU_лэп – kompensatsiyasiz va to’la kompensatsiyalanmagan rejimlarga mos keluvchi kuchlanish isroflari;
ΔU – bo’ylama kompensatsiya uskunalari(UPK) qo’llanilganda qo’shilgan kuchlanish
Amalda faqatgina to’la kompensatsiyalanmagan kompensatsiya ishlatiladi, chunki to’la kompensatsiya yoki o’ta kompensatsiyada EUL uchastkalarida o’ta kuchlanish paydo bo’lishi, bu esa uskunalar ishiga ta’sir ko’rsatishi mumkin. Chunki bunda katta qiymatdagi toklar paydo bo’lishi mumkin.
Bo’ylama kompensatsiya tok va kuchlanishlar orasidagi faza siljish burchagini kamaytirsada lekin ko’proq kuchli yuklangan EULlar liniya oxiridagi kuchlanishni tushuvini kamaytirib beradi. УПКning kamchiligi sifatida samarali boshqarishning imkoniyati mavjud emasligidadir. Chunki kondensator batareyasining ish rejimi faza tokiga bog’liq.