O'zbekiston tarixidan universal qo'llanma

Tohir ibn Husayn 
boshliq Xuroson va 
Movarounnahr mulkdorlari unga yordam berdilar. 
813-yili 
ular Bag'dodga 
ytirish qiladilar. Poytaxt qo'lga kiritilib, Ma'mun xalifalik taxtiga o'tqizila- 
di Buning evaziga Tohir 
821-yili 
Xuroson va Movarounnahr noibi etib 
tayinlanadi. M a ’ mun Movarounnahr zodagonlarining ham yordamini 
unutmadi. Somonxudotning nabiralarini ayrim shahar va viloyatlarga 
noib qilib tayinlaydi. Nuhga 
Samarqand, 
Ahmadga 
Farg‘ona, 
Yahyoga 
Shosh 
va 
U strushona, 
llyosga esa 
Hirot 
tegadi. Buning evaziga aka- 
uka somoniylar Movarounnahming haryilgi xirojidanjuda katta mablag'ni 
tohiriylar orqali x a lifa xazinasiga yuborib turadilar.

---

54
Tohir davlat ishlarini mustaqil idora etish maqsadida 
822-yili 
xalifa 
nomini xutbadan chiqartirib tashlaydi. Bu amalda mustaqillikni e’lon qitish 
edi. Biroq k o ‘p o'tmay Tohir to'satdan vafot etadi. lining o ‘g‘illari 
Talxa
va 
Abul A b b os Abdulloh 
otasining o'rniga birin-ketin noiblik qiladilar. 
Shu tariqa Xuroson va Movarounnahr boshqaruvi toliiriylarxonadoniga 
meros bo'lib qoladi. 
Abul Abbos Abdulloh (830 - 844) 
davrida poytaxt 
Marvdan 
Nishopur 
shahriga ko'chiriladi. Movarounnahr shaharlarida 
noiblik qilayotgan Somonxudot avlodlarining mahalliy noibligi tohiriylar 
tomonidan tan olinadi, somoniylaresa tohiriylarga tobe sifatida Movaroun- 
nahrni idora etadilar.
Tohiriylar hokimivatininci barham tooishi.
Tohiriylar dastavval hokimi- 
yatni mustahkamlashga va qishloq xo'jaligini tartibga keltirishga intil- 
dilar. Dehqonchilik vohalarining suv ta’minotini yaxshilash uchun yangi 
kanallar qazdirdilar. Biroq tohiriylar zamonida ham mehnat ahlining ahvoli 
nihoyatda og'irligicha qolaverdi. Mulkdor dehqonlarning jabr-zulmidan, 
davlatning og'ir soliqlaridan bezor bo'lgan xalq qo‘zg‘olon ko‘taradi. 
Ularga «g'oziylar» ham qo'shiladilar. Qo'zg'olonga safforiylar - aka-uka