O’zbekiston tarixi kafedrasi о‘zbekiston tarixi fanidan

Turkiston general-gubernatorligi – Imperator Aleksanr IIning farmoniga ko‘ra, 1867 yil 11 iyulda tashkil etilgan. Birinchi general-gubernatori fon Kaufman. Ushbu ma’muriy birlik dastlab 2ta – Sirdaryo va Yettisuv viloyatlarida iborat bo‘lib, keyinchalik bosib olingan yerlar hisobiga Farg‘ona, Samarqand, Kaspiorti viloyatlari va Amudaryo bo‘limi tashkil etilgan. Boshqaruv sohasida general-gubernatorga cheklanganmagan huquqlar berilgan. General-gubernator o‘z qo‘lida harbiy va fuqarolik hokimiyatini birlashtirib, bir vaqtning o‘zida u podsho noibi, harbiy okrug qo‘shinlari qo‘mondoni, Yettisuv kazak qo‘shinlari atamani, bosh mirshab va bosh prokuror vazifalarini o‘tagan. General-gubernator imperator tomonidan ishga tayinlangan va vazifasidan ozod etilgan bo‘lib, u harbiy vazirga bo‘ysungan. General-gubernatorlik markaziy boshqaruv, viloyat boshqaruvi, shahar boshqaruvi, qishloq boshqaruviga bo‘lingan. 1867-1917 yillar davomida 15ta general-gubernator hokimiyatni boshqargan. 1897 yilgi to‘la bo‘lmagan aholini ro‘yxatga olish ma’lumotlariga ko‘ra, generar-gubernatorlikda 5281 ming kishi istiqomat qilgan.
Harbiy xalq boshqaruvi – mustamlaka davri Toshkentdagi boshqaruv tizimi. 1868 yil 27 fevralda Toshkentning “Yangi shahar” qismida harbiy xalq boshqaruvi tuzilib, statistik maslahatchi Rossitskiy uning boshlig‘i etib tayinlangan. Ushbu boshqarmaning dastlabki qaroriga ko‘ra, Toshkentning «Yangi shahar» qismida reja tuzish, uylar qurilishi, ko‘cha va maydonlar barpo etish, soliqlarni tartibga solish, daromad va xarajatlar smetasini tuzish, irrigatsiya tizimi va obodonlashtirish ishlarini amalga oshirish ko‘zda tutilgan.
Xonliklar – XVIII asr boshlari, XIX asr oxiri va XX asr boshlarga qadar O‘rta Osiyoda mavjud bo‘lgan Buxoro amirligi, Xiva xonligi va Qo‘qon xonligi davlatlariga nisbatan ishlatiladigan umumiy atama. Xiva va Qo‘qon xonliklarini xon unvonidagi hukmdor, Buxoro amirligini esa amir idora qilgan. Ularningsh boshqaruv tizimi bir-biridan farq qiluvchi ayrim unvonlar va mansablarni hisobga olmaganda tarkibiy tuzilishi bir-biriga o‘xshashligi bilan izohlanadi. Ilmiy adabiyotlarda yuqoridagi davlat birlashmalarini umumiy tarzda xonliklar, ular mavjud bo‘lgan davrni esa, xonliklar davri deb atash qabul qilingan.