O'zbekiston tarixi 8 (Ustida yozuv) curves pdf

Katta va kichik g'ullar esa maxsus qism bo'lib, Oliy bosh qo‘mon- don (xon) va sarkardalarni himoya qilgan. Chanoh esa qo‘shinning o‘ng va chap qanotlarini qo‘riqlovchi maxsus qism edi. Barcha qism-
lar o‘rtasida maxsus choparlik xizmati tashkil etilgan. Bu xizmat Oliy bosh qo‘mondonning buyruq va ko'rsatmalarini sarkardalarga yetkazib turardi.
Qo‘shin tarkibida tug'chi qism ham bo‘lib, u davlat bayrog‘ini qo‘riqlagan. Bundan tashqari, zabongiri (dushman tomonidan asir olib keluvchi) hamda xabargiri (razvedka) deb ataluvchi maxsus bo‘lin- malar ham bo‘lgan. Ba’zan vaziyat taqozo etganida bu maxsus xiz- matlar qo‘shinning ilg‘or yoki qorovul qismi tomonidan ham amal- ga oshirilgan. Harbiy harakat vaqtida Oliy bosh qo‘mondon uchun maxsus rasmiy qabul marosimi o‘tkazadigan joy - borgoh ham tay- yorlangan. Borgoh xonning maxsus saralangan bo‘linmasi tomonidan qo‘riqlangan.

Qo‘shinning boshqa-
rilishi, harbiy
mansablar
Xon qo‘shinning Oliy bosh qo‘mondoni edi. Qo‘shinning o‘ng va chap qanotlari hamda qalb shayboniy sultonlar va shahzodalarga topshirilgan. Chunonchi, 1512-yilda G‘ijdu- vonda shayboniylar bilan safaviylar o‘rtasidagi hal qiluvchi jangda shayboniylar qo‘shinining qalb qismiga Ubaydullo Sulton, o‘ng qa- notga Shayboniyxonning o‘g‘li Muhammad Temur, chap qanotga Ko‘chkunchixonning o‘g‘li Abu Said Sultonlar qo^!mondonlik qilishdi.
Qo‘shinda tavochi mansabiga tayinlangan amaldor harbiy askar- larni to‘plash, ularni harbiy yurishga tayyorlash masalasi bilan shu- g‘ullangan. Shuningdck, u qo‘shinning moddiy ta’minoti uchun ham mas’ul bo‘lgan.
Jevachi mansabida xizmat qilgan amaldor esa qo‘shinni qurol-ya- rog‘ bilan ta’minlash masalasi bilan shug‘ullangan. Ayni paytda, u xonning qurol-yarog‘i uchun ham javobgar bo‘lgan.
Oliy bosh qo‘mondon va sarkardalarning alohida topshiriqlari ya- sovul deb ataluvchi zobit tomonidan bajarilgan.
Xon qurchi tomonidan qo‘riqlangan. Yalovbardor esa davlat bay- rog‘ini ko‘tarib borgan.
Qo‘rxona boshlig'i lavozimida xizmat qilgan harbiy esa harbiy qurolsozlik ustaxonasiga rahbarlik qilgan, An’anaga ko‘ra, qo‘shin as- karlar soniga qarab bo‘lingan. Ularga o'nboshi, ellikboshi, yuzboshi va mingboshilar boshcbilik qilishgan.
_n . _t| Qo‘shin o'q va yoy, nayza, bolta, qilich, qalqon, cho‘qmor kabi qurollar bilan qurollantirilgan. 0‘q va yoy asosiy qurol edi. Ular hujum paytida ham, shahar yoki qal’a mudofaasida ham ishonchni to‘la oqlagan.
Yoy (kamon) o‘qi joylashtirib qo‘yiladigan moslama sadoq deb atalgan. Askarning o^!zini o‘zi himoya qila olishida sovut va dubulg'a muhim rol o‘yaagan.