O’zbekiston respuplikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi samarqand davlat chet tillar instituti tarjimonlik fakulteti

Bitiruv malakaviy ishning asosiy tuzilishi. 

Ushbu bitiruv malakaviy ish kirish, 

uch bob, xulosa va takliflar, foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati va ilovadan iborat. 

Bitiruv  malakaviy  ishimizda  O’zbekistonda  tarjimachilik  sohasi  rivoji  xususan 

ingliz  toponimlarni  o’zbek  tarjimonlarining  bilvosita  qilgan  tarjimalari,  o’zbek    va 

---

10 

ingliz tillaridagi toponimlar o’rtasidai farqi va o’xshashliklari va rus tili orqali tarjima 

qilishdagi muammolari haqida so’z yuritilgan.         

   

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

---

11 

I BOB. INGLIZ VA O’ZBEK TILLARID ATOQLI OTLARNING 

QIYOSIY    TAHLILI. 

1.1.O’zbek tilida tiponimik joy nomlari va ularning tuzilishi.   

Tilimizning    lug’at  tarkibida  atoqli  otlar  ma’lum  bir  o’rin  egallaydi.  Atoqli  ot 

bir  xil  predmet  yoki  hodisani  bir  –biridan  ajratib  ko’rsatishga  xizmat  qiladigan 

ikkilamchi  nom.  Masalan, 

bola 

bir  turdagi  predmet  ya’ni  shaxsning  umumiy  va 

birlamchi  nomi. 

Sherzod 

ana  shu  bir  xil  predmet  ya’ni  shaxsni  biridan  ajratib 

ko’rsatish  uchun  xizmat  qiladigan  va 

bola 

atamasidan  keyin  qo’yilgan    ikkilamchi 

nom. 

Atoqli ot quyidagi lug’aviy mavzuviy turga ega:   

1

.Kishilarning  ismi,  familiyasi,  taxallusi:  Ikrom,  Otabek,  Jumayev,  Xudoynazarov, 

Imomzoda. 

2

.Geografik  joy  nomlar  (bularga  oddiy  ko’cha  nomlaridan  tortib  qit’a  nomlarigacha 

barchasi kiradi): Navoiy ko’chasi, Toshkent shahri, Pomir tog’i, Osiyo qit’asi. 

3

.Tashkilot, muassasa va korxona nomlari: Qarshi universiteti, Xalq ta’limi vazirligi, 

“Nafas ziyosi” jurnali.   

4

.Samoviy yoritgichlar nomi: Mushtariy, Zuhro, Yupiter, Yarqiroq. 

5

.Tarixiy voqealar, Bayram nomlari: Mustaqillik kuni, Loy jangi, Boston choyxo’rligi, 

Navro’z bayrami. 

6

.Hayvonlarga atab qo’yilgan nomlar: Olapar, To’rtko’z, Yo’lbars, Boychibor. 

7

.Mahsulot nomi: Siltama (go’shtli ovqat), Qoraqum (shokolad), Chiyal yaxnasi.   

8

.Ilohiy tushunchani ifodalovchi nom: Alloh, Do’zax, Iso, Buroq. 

9

.Kitob, gazeta, jurnal, kinofilm, spektakl nomlari: “O’tgan kunlar”, Ma’rifat gazetasi. 

10

.Suv havzalari va inshootlar nomlari: Amudaryo, Orol dengizi, Farg’ona kanali.   

Atoqli otlar kitob, gazeta, jurnal, kinofilm, tashkilotlarga atab qo’yilgan bo’lsa, 

yozuvda  qo’shtirnoqqa  olinadi,  ammo  shahar,  kinoteatr,  tashkilotlar kishi  nomlariga 

qo’yilgan bo’lsa qo’shtirnoqqa olinmasdan, 

nomidagi, nomli

 so’zlari ishlatiladi. 

---

12 

Atoqli  ot  matn, nutq  vaziyatidan  uzilgan  holda  atash  ma’nosiga  ega  bo’lmaydi, 

faqat  kontekstda  reallashadi.  Masalan; 

sanam 

so’zining atoqli  yoki turdosh ekanligi 

shu  so’zni  qurshab  turgan  so’z  yordamida  anglashiladi.  Bu  jihatdan  atoqli  ot 

olmoshga o’xshab ketadi. 

Atoqli  otning  aksariyati  turdosh  ot  va  boshqa  turkum  so’zi  asosida  vujudga 

kelgan.  Turdosh  otdan:  Asal,  Dilshoda,  Rayhon,  Anor;  feldan:  Sotiboldi,  O’lmas, 

Turdi; sifatdan: Shirin, Buyuk, Aziz,Ulug’; sondan Yetmishboy, Saksonboy kabi. 

Atoqli  va  turdosh  ot  nafaqat  lug’aviy  semantikasi,  balki  grammatik  xususiyati 

bilan ham farqlanadi. Atoqli ot, asosan, birlik sonda qo’llanadi. Ko’plik son shaklida 

butunlay  boshqa  ma’no  bo’yog’iga  ega  bo’ladi.  Masalan

:  Farhodlar  keldi  kanal

 

qazmoqqa

. 

Ingliz tili grammatikalarida avval turdosh otlar, keyin atoqli otlar beriladi,    shu 

leksik-grammatik turkumga kiruvchi so’zlarning asosiy qismi turdosh otlardir. 

Yakkalik va umumiylik prinsipiga ko’ra otlar.                                                             

1) 

turdosh otlar

 (Common Nouns)                                                                         

2) 

atoqli otlarga

 (Proper Nouns) bo’linadi                                                                                                                           

Inson, hayvonot, umuman tirik mavjudot    va boshqa konkret yoki abstrakt 

tushunchalarni umumlashtiruvchi nomlar