O`zbekiston Respublikasining davlat tili o`zbek tilidir



Download 445,48 Kb.
bet87/149
Sana06.06.2022
Hajmi445,48 Kb.
#642519
1   ...   83   84   85   86   87   88   89   90   ...   149
Bog'liq
HO\'AT. 2003. S.Rahimov, B.Umurqulov

O`tgan zamon hikoya fe`li nutq jarayonidan ilgari bajarilgan ish- harakatni hikoya qilish asosida ba`yon etilishini ifodalaydi. Bu shakl fe`l negiziga -b (-ib) qo`shimchasini qo`shish va tuslash orqali hosil bo`ladi.

birlik ko`plik


I yozibman yozibmiz
II yozibsan yozibsiz
III yozibdi yozibdi (-lar)
Otgan zamon hikoya fe`li -b (-ib) shaklli ravishdoshga edi to`liqsiz fe`lini qo`shib, tuslash orqali hosil qilinganda ilgari bajarilgan harakatni aniq eslash ifodalanadi. Yozib edim, yozib eding.
O`tgan zamon davom fe`li nutq jarayonidan oldin, ma`lum davr ichida davom etgan yoki takrorlanib turgan ish- harakatni bildiradi. Bu fe`l shakli fe`l negiziziga -r (-ar) sifatdosh qo`shimchasini qo`shib, edi to`liqsiz fe`lini keltirish va tuslash bilan hosil bo`adi.
birlik ko`plik
I yozar edim yozar edik
II yozar eding yozar edingiz
III yozar edi. yozar edi (-lar)
Bu fe`l shaklining quyidagi ma`nolari mavjud .
1. Doimiy davom etib turgan ish- harakatni bildiradi. Bu shakl -r (-ar) qo`shimchali sifatdoshga ega to`liqsiz fe`lini qo`shish va tuslash bilan hosil qilinadi: borar edim, borar eding.
2. Vaqti -vaqti bilan bajarilib turgan harakatni bildiradi. Bu shakl : a) fe`l negiziga -yotgan qoshimchasini qoshib, edi to`liqsiz fe`lini keltirish va tuslash bilan hosil bo`ladi.
birlik ko`plik
I kelayotgan edim kelayotgan edingiz
II kelayotgan eding kelayotgan edingiz
III kelayotgan edi kelayotgan edi (-lar)
b) fe`l negiziga - moqda qo`shimchasini qo`shib, edi to`liqsiz fe`lini keltirish va tuslash bilan hosil bo`ladi.
birlik ko`plik
I yozmoqda edim yozmoqda edik
II yozmoqda eding yozmoqda edingiz
III yozmoqda edi yozmoqda edi (-lar)
O`tgan zamon maqsad fe`li nutq jarayonidan ilgari bajarilishi maqsad qilingan , biroq bajarilib tugallanmagan ish -harakatni bildiradi.
O`tgan zamon maqsad fe`li quyidagicha hosil bo`ladi.
a) fe`l negiziga -moq qo`shimchasini qo`shib, edi to`liqsiz fe`lini keltirish va tuslash bilan:
birlik ko`plik
I yozmoqda edim yozmoqda edik
II yozmoqda eding yozmoqda edingiz
III yozmoqda edi yozmoqda edi (-lar)
b) fe`l negiziga -digan qo`shimchasini qo`shib, edi to`liqsiz fe`lini keltirish va tuslash bilan:
birlik ko`plik
I boradigan edim boradigan edik
II boradigan eding boradigan edingiz
III boradigan edi boradigan edi (lar)
Hozirgi zamon fe`li ish- harakatning nutq so`zlanib turgan paytda bajarilayotganini ifodalaydi. Hozirgi zamon fe`lining quyidagi shakllari mavjud:

Download 445,48 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   83   84   85   86   87   88   89   90   ...   149




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish