Oʻzbekiston respublikasi xalq ta’limi vazirligi mundarija kirish



Download 3,67 Mb.
bet14/18
Sana11.07.2022
Hajmi3,67 Mb.
#776414
1   ...   10   11   12   13   14   15   16   17   18
Bog'liq
So\'z turkumlari tasnifi

Holat ravishlari (наречия образа действия): asta, sekin — медленно, тихо; tez, darrov, darhol — быстро, немедленно; arang, zo’rg’a — еле-еле; to’satdan — вдруг; qo’qqisdan, behosdan — внезапно; birga — вместе, совместно; do’stona — дружески kabi. Holat ravishlari rus tilida как? Каким образом? so’roqlariga javob bo’ladi.
O’rin ravishlari (наречия места): oldinga, olga — врерёд; nariga, u yerga — туда; u yoqqa, bu yoqqa — tuda i syuda; bu yerda, shu yerda — здесь; bu yerdan, shu yerdan — отсюда; har yerda, har qaerda — везле, всюду; allaqaerga — куда-то; allaqaerda — где-то; allaqaerdan — откуда-то kabi. Bunday ravishlar где? куда? откуда? so’roqlariga javob bo’ladi.
Payt ravishlari (наречия времени): hozir — сейчас; bugun — сегодня; endi — теперь; kecha — вчера; ertaga — завтра; doim, har vaqt, hamisha — всегда; oldin, avval — сначала, сперва; keyin, so’ngra — потом, затем kabi. Payt ravishlari когда? С каких пор? До каких пор? so’roqlariga javob bo’ladi.
Sabab va maqsad ravishlari (наречия причины и цели): noiloj, noilojlikdan, chorasizlikdan — невольно, поневоле; atayin, ataylab — нарочно; qasddan — назло kabi. Bunday ravishlar rus tilida зачем? почему? скакой целью? so‘roqlariga javob bo’ladi.
Miqdor-daraja ravishlari (наречия меры и сепени):— yana, tag’in — ещё; oz, kam, picha, oz-moz — мало, немного; ko’p, mo’l — много; qisman — частично; juda, g’oyat, eng — очень, весьма, вполне; sal-pal — чуть-чуть; haddan tashqari — чересчур, слишком kabi. Bu ravishlar сколько? в какой степени? so’roqlariga javob bo’ladi.
O‘zbek tilida ham, rus tilida ham eng murakkab so‘z turkumi hisoblangan fe’l harakat va holatni anglatadi. Har ikkala tilda ham Fe’llar anglatgan ma’nolari va vazifalariga ko‘ra ikki turga: o‘timli va o‘timsiz fe’llarga bo‘linadi. Fe’ldan anglashilgan harakat ta’sirining boshqa predmatga o‘tishini bildirgan fe’llar o‘timli (переходные глаголы) hisoblanadi. O‘zbek tilida o‘timli fe’llar tushum kelishigidagi so‘zlar bilan birikadi. Rus tilida ham bunday fe’lga bog‘lanib kelgan so‘z predlogsiz vinitelniy kelishigida bo‘ladi. Fe’ldan anglashilgan harakatning ta’siri to‘g‘ridan to‘g‘ri biron narsaga ko‘chmasa, bunday fe’l o‘timsiz (непереходные глаголы) deyiladi. O‘zbek tilida kimni? nimani? so‘rog‘iga javob bo‘lmaydigan fe’l o‘timsiz hisoblanadi. Rus tilida bunday fe’llar imenitelniy va vinitelniydan boshqa kelishiklarda kelgan ot va otlashgan so‘zlar bilan birikma hosil qiladi. Ammo ot yoki otlashgan so‘z predlogli vinitelniy kelishik shaklida bo‘lsa, u holda o‘timsiz fe’l bilan birikadi. Masalan: Я люблю школу. – Men maktabni sevaman (predlogsiz вин. падеж); Я иду в школу. – Men maktabga ketyapman (predlogli вин. падеж).
O‘zbek tilida ham, rus tilida ham fe‘l beshta kategoriyaga ega bo‘lib, zamon, mayl, nisbat, shaxs-son kategoriyalari har ikkala tilda ham mavjud. Biroq rus tilidagi vid (tur) kategoriyasi o‘zbekcha fe’llarga, bo‘lishli-bo‘lishsizlik kategoriyasi esa ruscha fe’llarga xos emas. Ammo zamon, mayl, nisbat, shaxs-son kategoriyalari qiyoslanayotgan ikki til uchun umumiy bo‘sa-da, ular yuzaga chiqish imkoniyatlari, morfologik xususiyati va sintaktik vazifalariga ko‘ra bir-biridan jiddiy farq qiladi. O‘zbek va rus tillaridagi ushbu kategoriyalar alohida-alohida qiyoslanganda, ular o‘rtasidagi farqlar aniq namoyon bo‘ladi.

Download 3,67 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   10   11   12   13   14   15   16   17   18




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish