O`zbekistоn respublikasi

Редукцияланган партеногенез. Редукцияланган партеногенез бу – тухум ҳужайрадан гаплоид хромосомали муртак ҳосил бўлишига айтилади. У индуцирланган яъни, уруғланишдан кейин гаметаларни қўшилиши рўй бермаса ҳам муртакни ривожланиши амалга ошади.
Редукцияланган партеногенез ҳолатида гиногенез муртакни она хромосомалари орқали, андрогенез муртакни ота хромосомалари билан ҳосил бўлиши ҳам рўй беради. Гиногенезда чанг найи муртак халтага киради, бунда спермий парчаланиб уруғланиш амалга ошмайди. Шу сабабли муртак она хромосомаларининг тўпламига эга бўлади. Андрогенезда ҳам спермий тухум ҳужайранинг ядроси билан қўшилмайди, бироқ у фаолиятини уни ўрнига амалга оширади, чунки тухум ҳужайранинг ядроси парчаланиб кетган бўлади. Бундай тухум ҳужайрадан ота хромосома набори бўлган муртак ривожланади. Редукцияланган партеногенезни андрогенез типи ҳозирги пайтда тамаки, арпа, скерда каби ўсимликларда аниқланган.
Редукцияланган партеногенез тўла ҳолда стериллиги-сифатсизлиги билан характерланади, лекин, наслдан-наслга берилмайди ва тасодифий деб ҳисобланилади. Апомиксиснинг бу типи гулли ўсимликларнинг кўплаб оилаларига мансуб туркумларда аниқланган. Бу тип апомиксис кўп ҳолларда турлараро ва тур ичида амалга ошириладиган чатиштиришлар натижасида аниқланган. Бу ҳодиса ўсимликларда юқори ва паст ҳароратда рўй берадиган уруғланишлар жараёнларида ҳам кузатилади.
Редукцияланган партеногенез дурагай ва полиплоидли ўсимликларда шунингдек четдан чангланадиган ўсимликларни ўзидан чангланиши содир бўлганида ҳам рўй беради.
Редукцияланган партеногенез ҳодисаси Datura stramonium ўсимлигининг уруғланиш жараёнида паст ҳарорат таъсирида аниқланган.
Редукцияланган партеногенез туфайли юзага келган гаплоид ўсимликлар диплоид ўсимликларга нисбатан органлари ва ҳужайра ўлчамининг кичиклиги ва деярли стериллиги - ҳаётчан эмаслиги билан характерланади.
Гаплоидларда чанг доналари ва муртак халтани ҳосил бўлишида одатда митоз бўлинишда бузилишлар рўй беради. Бунинг натижасида ҳаётчанг бўлмаган чанг доналари, муртак халта ҳосил бўлади ва улар ривожланишнинг турли босқичларида дегенерацияга учрайди. Жуда камдан кам ҳолларда гаплоидларда нормал, ҳаётчан чанг доналари ва муртак халта ҳосил бўлади.