O'zbеkiston rеspublikasi

Hisobvaraqlar rejasi - buxgalteriya hisobi bo’yicha hisobvaraqlarning ularning iqtisodiy mazmuniga ko'ra bir tizimga solingan ro’yhatidir⁶.
Qisqasini aytganimizda qaysi faoliyat turi bo'lmasin bevosita buxgalteriya hisobini yuritadi. Bu orqali u o'zining qay darajada faoliyat olib borishini tahlil qiladi. Yuqorida ta'kidlaganimizdek, buxgalteriya hisobi bevosita hujjatlarga asoslangan holda tashkil etiladi. Faoliyat qay darajada olib borilayotganini biz bevosita hujjatlar asosida bilib olamiz albatta. Shunday ekan uni to'g’ri tashkil etish katta ahamiyat kasb etadi.

1.2 Buxgalteriya hisobi registrlari va shakllarining umumiy tavsifi

Bozor iqtisodiyoti sharoitida Korxonada buxgalteriya hisobi ishlarini to’g’ri tashkil qilish g’oyat muhim ahamiyatga ega hisoblanadi. Korxona va tashkilotlarda buxgalteriya hisobi sodir bo’layotgan xo’jalik jarayoni hamda muomalalarini
kuzatib va qayd etib qolmasdan, ishlab chiqarish rejasining bajarilishi ustidan nazoratni amalga oshira borib, rejalashtirish, nazorat qilish va iqtisodiyotni boshqarish ishida asosiy vazifalarni bajaradi. Shu boisdan ham hisob ishlarini tashkil kilish masalalariga katta e'tibor qaratiladi. Hozirgi kunda buxgalteriya hisobi ishlarini tashkil kilishga quyilgan eng asosiy talab - bu uning kam harajatli va sodda bulishligidir. Korxonada hisob ishlari ana shunday tashkil etilgandagina, buxgalteriya hisobi yukrri samaraga hamda yahshi natijalarga erishish mumkin. Buning uchun esa, eng avvalo, har bir Korxonaning o’ziga xos tarmoq hususiyatlarini va boshqa jihatlarini chuqur o’rganish lozim.
Har bir Korxonada tashkil etilgan buxgalteriya hisobi xo’jalik faoliyati jarayonida sodir bo’layotgan xo’jalik muomalalarini uzluksiz kuzatish, kuzatish natijalarini son ko'rsatkichlarida ifodalash, keyin ularni yoppasiga mahsus hujjatlarda aks ettirishni ta'minlash lozim. Shu bilan birgalikda Korxona biznesrejasini va kelgusidagi strategik dasturlarini tuzishda kerakli ma'lumotlar bilan ta'minlashi va ularning bajarilishi ustidan amaliy ravishda nazorat olib borishi kerak.
Buxgalteriya hisobi registr va shakllariga to'htalishdan oldin quyidagi tushunchalarga alohida to'xtalib o'tsak.
Xo’jalik yurituvchi sub'ektning hisob yuritish siyosati 1-son BHMSning 16-50 bandlarida va «Moliyaviy hisobotni tayyorlash va takdim etishning konseptual asoslari»da keltirilgan asosiy tamoyillarga asosan aniqlanishi mumkin:

• 
  hisoblash tamoyili;
  
• 
  ikki yoqlama yozish usuli;
  
• 
  uzluksizlik
  
• 
  xo'jalik muomalalari, aktivlar va passivlarning puldagi bahosi;
  
• 
  ishonchlilik
  
• 
  ehtiyotkorlik
  
• 
  mazmunning shakldan ustunligi;
  
• 
  aktivlar va passivlarning aniq bahosi;
  
• 
  ahamiyatlilik
  
• 
  muhimlik
  
• 
  izchillik - xolislik