O‘зbekiстон рeспublikaсi

partiyalari tizim mavjud (
q. Ko‘p partiyalilik
). Konstitutsiyaviy huquq fanida bitta ustun 
partiyasi bo‘lgan ko‘p partiyali tizim, ya’ni bir yarim partiyali (YAponiya, Meksika, SHvetsiya), 
ikkita etakchi partiyali, ya’ni ikki partiyali (AQSH, Buyuk Britaniya), ikkita etakchi partiyali, 
ulardan bittasi doimo kichikroq partiya (partiyalar)bilan ittifoqqa tayanadi, 2 
1
/
2
partiyali deb 
atalmish (GFR), sof ko‘p partiyali (Fransiya, Rossiya) turlari farqlanadi. Ko‘p partiyali tizimning 
alohida turini partiyalar soni qonunda qayd etilgan tizimi tashkil qiladi (Braziliyada 1966-1979 
yillarda, Senegalda 1976-1990 yillarda mavjud bo‘lgan, hozirgi kunda Nigeriya va Indoneziyada 
bor). Bir partiyali tizim totalitar (sotsialistik, fashistlar deb atalmish) mamlakatlar va eng 
avtoritar rejimlar uchun xosdir. Bunda ko‘pincha yagona partiyaning «etakchilik roli» 
konstitutsiyada mustahkamlanadi. Hozirgi kunda bir partiyali tizim KXDR, V’etnam, Laos, 
Malavi, Kubada mavjud. XXR soxta ko‘p partiyaviy tizim mavjud: mutlaq hukm suruvchi 
kommunistik partiya bilan bir qatorda uni so‘zsiz qo‘llab-quvvatlovchi bir necha «mitti» 
partiyalar ham bor. O‘zbekiston Respublikasida siyosiy tizim demokratik prinsiplardan biri 
bo‘lmish ko‘ppartiyaviylik asosida amal qiladi. (3) 
PARTIYA SENZI
— bir partiyali tizimdagi qator davlatlar (masalan, Jibuti, Malavi)da 
passiv saylov huquqiga ega bo‘lish uchun hukmron siyosiy partiya a’zosi bo‘lish zarurligi 
to‘g‘risida talab mavjud. Ko‘p partiyalilik tizimidagi qator mamlakatlar (Meksika, Peru, 
Tailand)da yoki partiyalar soni belgilab qo‘yilgan mamlakatlarda (Indoneziya) boshqacha 
turdagi Partiya senzi mavjud. Bu mamlakatlarda faqat siyosiy partiyalar parlament saylovlarida 
nomzod ko‘rsatish huquqiga ega, bu o‘z-o‘zidan partiyasizlarni passiv saylov huquqidan 
mahrum qiladi. O‘zbekiston Respublikasida saylash yoki saylanish uchun fuqarolar albatta