O‘zbekiston respublikasi transport vazirligi toshkent davlat transport unversiteti

Чақиқ тош (шағал) нинг таркибидаги япалоқсимон ва игнасимон доналар миқдорини аниқлаш
Чақиқ тош (шағал) нинг таркибидаги япалоқсимон ва игнасимон доналар деганда қалинлиги ёки эни узунлигидан 3 баравардан кичик доналар тушунилади.
Керакли ўлчов воситалари ва қўшимча жиҳозлар: лаборотория тарозиси, ҳаракатланувчи шаблон ёки штангенциркуль, стандарт ўлчамдаги элаклар тўплами.
Иш тартиби
Чақиқ тош (шағал) нинг таркибидаги япалоқсимон ва игнасимон доналар миқдори ҳаракатланувчи андоза ёки штангенциркуль ёрдамида визуал ажратиш йўли билан ёки махсус элак (щелевидные сита) ёрдамида элаш йўли билан аниқланади. Чақиқ тош (шағал) нинг донадорлик таркибини аниқлашда элакларда қолган хусусий қолдиқлардан қуйидаги оғирликдаги аналитик намуналар тортиб олинади:

0,25 кг — чақиқ тош (шағал) фракцияси ўлчами 5(3) -10 мм учун ;

1,0 кг — шундай 10-20 мм учун;
5,0 кг — » 20-40 мм учун;
10,0 кг — » 40 - 70 (80) мм учун.
Япалоқсимон ва игнасимон доналар миқдори ҳар бир фракция учун алоҳида аниқланади. Агар чақиқ тош (шағал) нинг қайсидир фракциядаги миқдори умумий синалаётган намунанинг 5% дан кам қисмини ташкил этса, ушбу фракциядаги япалоқсимон ва игнасимон доналар миқдори аниқланмайди. Ҳар бир фракциядаги япалоқсимон ва игнасимон доналар миқдори визуал тарзда териб олинади. Терилаётган доналарнинг таркиби шубҳа туғдирган ҳолларда ҳаракатланувчи андоза ёки штангенциркуль ёрдамида ўлчаш керак. Аввал, ажратилган япалоқсимон ва игнасимон доналар миқдори, кейинчалик бошқа доналар тарозида тортилади.

1. 
   Чақиқ тош (шағал) нинг ҳар бир фракциясидаги япалоқсимон ва игнасимон доналар миқдори қуйидаги формула ёрдамида аниқланади:
   

,
Бу ерда:т — аналитик намунанинг массаси, г;
m₁ —япалоқсимон ва игнасимон доналар миқдори массаси, г.
Чақиқ тош (шағал) даги япалоқсимон ва игнасимон доналар миқдори ҳар бир фракциядан олинган намунани синаш натижаларининг ўртача арифметик қиймати сифатида аниқланади.
Бажарди: __________________
Қабул қилди: _______________