O’zbekiston respublikasi qishloq xo’jaligi vazirligi andijon qishloq xo‘jaligi va agrotexnologiyalar inistituti

Etsiz    sharbatlar   
loyqa,  shaffoflantirilmagan  va  tiniq,  shaffoflantirilgan  turlarga  ajraladi.  Ular 
meva  hujayralarining  erimas    to’qimalaridan  ajratilgan  sharbati.  Tamomila  shaffof  bo’lishi  uchun 
sharbat maxsus texnologiya asosida tindiriladi va filtrlanadi. Agar sharbat tiniq bo’lishi shart bo’lmasa 
u holda dag’al muallaq  zarralarni gidromexanik usulda ajratib olish kifoya qiladi.  
Etli    sharbatlar    (n  ye  k  t  a  r  l  a  r)   
ishqalab  olingan  gomogenizatsiyalangan  massaga  katta 
miqdorda qand siropi qo’shilgan ko’rinishida ishlab chiqariladi.  “Suyuq mevalar” etli sharbatlarning 
turi  hisoblanib  o’ta  mayin  maydalangan  va  ozroq  miqdorda  qand  siropi  qo’shilgan  meva  massasi 
hisoblanadi.     
Xom    ashyoga    qo’yiladigan    talab  SHarbat  ishlab  chiqarish  uchun  qanlar,  kislotalar,  oshlovchi, 
xushbo’y va ranglovchi moddalar miqdori olingan sharbatda talab etiladigan yoqimli ta’m, xushbo’ylik 
va chiroyli rangga mos keluvchi xom ashyo tanlanadi.  
Konservalangan  sharbatlarda  standart  doirasida  quruq  modda  miqdori  va  kislotalilik  xom  ashyo 
turi tayyor mahsulot sortiga qarab me’yorlanadi.  Etil spirti (0,3-0,5% oralig’ida) va og’ir metallarning 
ruxsat etilgan miqdori ham me’yorlanadi.  
SHarbatning  ta’m  ko’rsatkichlari  asosan  qand-kislota  indeksiga  bog’liq.  Tabiiy  sharbat  tarkibida 
hech qanday yordamchi material bo’lmagani uchun asosiy rolni xom ashyo sifati o’ynaydi. CHirik va 
mog’or bosgan xom ashyodan ishlab chiqilgan sharbatda yoqimsiz hid va ta’m bo’ladi.  
Etsiz  sharbat  presslash  usuli  bilan  olinadi.  Presslab  olingan  sharbatning  miqdori  meva 
to’qimalarining tuzilishi va mevaga beriladigan dastlabki ishlov texnikasiga bog’liq.   
Presslashning  bir  xil  sharoitida  turli  meva  va  rezavorlardan  turli  miqdorda  sharbat  siqib  olinadi. 
Uzum, olma, olcha, malina, chernika, qulupnayni presslashda katta miqdorda sharbat chiqadi. Olxo’ri, 
o’rik, qora qorag’at, qizil, behilarni presslaganda juda kam miqdorda sharbat chiqadi.  
Tayyorlash  operatsiyalari.  Meva  va  rezavorlar  sharbati  ishlab  chiqarish  sanoatida  xom  ashyoni 
korxonaga  keltirish,  qabul  qilish,  saqlash,  yuvish,  inspektsiyalash  boshqa  turdagi  meva  konservalari 
ishlab chiqarishdagi kabi  amalga oshiriladi.  
Danakli  mevalar  hamda  uzum  ventillyatorli  mashinalarda  yuviladi,  urug’li  mevalar  –  ketma-ket 
rotorli va ventillyatorli mashinalarda yuviladi  
SHarbat chiqishini oshirish uchun mevaga ishlov berish. SHarbat chiqishini oshirish uchun mevaga 
quyidagi usullarda ishlov beriladi.  
Mexanik maydalash. Qariyb barcha meva va rezavorlar presslashgacha maydalab kesiladi, eziladi, 
chaqiladi v hokazo. Bunda hujayra tirik organizm sifatida halok bo’ladi.     
Mexanik ishlov berish natijasida hujayralarning asosiy qismi buzilsa, shundagina bu turdagi ishlov 
ijobiy  samara  beradi.  Ammo  hujayraning  o’lchamlari  kichik  bo’lgani  uchun  ularning  oz  miqdori 
maydalanadi.  Masalan,  agar  meva  3  mm  qalinlikda  maydalansa  hujayraning  o’lchami  50  mkm 
bo’lganda ularning faqat 15% -i bevosita buziladi.  
Isitish
.  Etsiz  sharbat  presslash  usuli  bilan  olinadi.  Presslab  olingan  sharbatning  miqdori  meva 
to’qimalarining tuzilishi va mevaga beriladigan dastlabki ishlov texnikasiga bog’liq.   
Presslashning bir xil sharoitida turli meva va rezavorlardan turli miqdorda sharbat siqib olinadi. 
Uzum, olma, olcha, malina, chernika, qulupnayni presslashda katta miqdorda sharbat chiqadi. Olxo’ri, 
o’rik, qora qorag’at, qizil, behilarni presslaganda juda kam miqdorda sharbat chiqadi.