O‘zbekiston respublikasi qishloq va suv xo‘jaligi vazirligi samarqand qishloq xo‘jalik instituti qo‘lyozma huquqida udk: 37. 5: 614.

Ilmiy yangiligi. Qoramol go‘shtining tarkibidagi salmonella guruhiga

kiradigan mikroorganizmlarni aniqlash usullari takomillashtirildi.

Go‘shtda salmonellalar guruhiga kiradigan mikroorganizmlar va patogen

15
stafilakokklar topilmasa, shuningdek muskulaturada degenerativ o‘zgarishlar bo‘lmasa tana go‘shti va ichki organlar cheklovlarsiz chiqariladi.

Qoramollar go‘shtini veterinariya sanitariya ekspertizasini ertachi

o‘tkazish va go‘shtlarning o‘ziga xos xususiyatlari o‘rganildi.

Tadqiqotning asosiy masalalari va farazlari. Qoramol go‘shtining

tarkibidagi salmonella guruhiga kiradigan mikroorganizmlarni keltirib chiqaruvchi omillar va ularni kechishidagi o‘ziga xos xususiyatlarni aniqlash va go‘shtni veterinariya sanitariya ekspertizasini o‘rganish muhim ilmiy va amaliy ahamiyat kasb etadi.

Qoramol go‘shtining tarkibidagi salmonellalarning turini aniqlashda asosan ikki usulda tipizatsiya qilinadi: serologik va biokimyoviy. Qoramol go‘shtini veterinariya sanitariya ekspertizasini takomillashtirish.

Tadqiqot mavzusi bo‘yicha qisqacha adabiyotlar tahlili. Salmonellyoz (paratif) yosh hayvonlarning yuqumli kasalligi bo‘lib, harorat ko‘tarilishi va oshqozon-ichak faoliyati buzilib, ich ketashi bilan o‘tadi. Bu guruhga oid mikroorganizmlar Salmon va Smit tomonidan 1885 yilda aniqlangan. Kasallik va uning qo‘zg‘atuvchisiga ular nomini berishni 1934 yilda Xalqaro mikrobiologlar jamiyati lozim topdi va ma’qulladi. Sobiq SSSRda 1929 yilda qo‘ylar paratifini P. Tavelskiy aniqladi. Har xil tur hayvonlar salmonellyozi 1934-1956 yillar mobaynida R. Sion, P. Andreev, P. Solomkin, K. Svetkov, I. Poddubskiy, N. Mixin, S. Vishelesskiy va boshqalar tomonidan o‘rganilgan. O‘zbekistonda esa A. Ahmedov, A. Siddiqov, I. Burluskiylar kasallikni o‘rganishga o‘z hissalarini qo‘shganlar. V.M.Klevakin va boshqalarning fikriga ko‘ra 1996 yil qishloq xo‘jalik hayvonlarini tanasini dastlabki qayta ishlash paytida iloji boricha terisini olishda hamda nutrovkalash paytida kamroq miqdorda go‘shtni mikroblari bilan ifloslanishiga erishish kerak. Agarda hayvonlarni tanasini dastlabki qayta ishlash payida sanitariya-gigienik talablarga e’tibor qaratilmasa go‘shtning tarkibida mikroblarni ko‘payib ketishiga sabab bo‘ladi, bu o‘z navbatida go‘shtni bo‘zilishiga olib keladi. Z.Sh.Azarxning 1996 yil fikrlashicha har bir go‘sht korxonasini o‘zida go‘shtning tarkibidagi barcha o‘zgarishlarni aniq payqagan

16
laboratoriya tashkil etilishi lozim, ishlab chiqarilayotgan go‘sht shu korxonalarni o‘zida chiqarmasdan qayta ishlanishi kerak. A.P.Dubinsikiy va boshqalarning aytishicha 1996 yil go‘sht mahsulotlarini sifatini tekshirishda birgina organoleptik tekshirish qoniqtirmaydi bunda kompleks tekshirish o‘tkazilishi kerak. D.Mastoytisning 1996 yil aniqlashiga ko‘ra hozirgi paytda go‘shtni qayta ishlaydigan barcha korxonalarning o‘zida har bir qayta ishlash sexida ilg‘or texnologiyalar qo‘llanilganda ishlab chiqarilayotgan mahsulotlarning sifat ko‘rsatkichlarini yaxshilashga erishish zarur, aks xolda jahon andozasiga yaqinlashish og‘ir bo‘ladi. A.Babushisning aytishiga ko‘ra 1996 yil go‘sht korxonalarida go‘shtni qayta ishlash paytida ularning har biri veterinariya nazoratidan o‘tkazilishi lozim, chunki veterinariya nazoratidan o‘tkazilmasdan turib, texnik ilg‘orlikka yondoshish qiyin.