O'zbekiston respublikasi prezidenti huzuridagi davlat va jamiyat qurilishi akademiyasi

Ziyoev Hamid.
K o'rsatilgan asar, 157-bet.
99
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

da o ig a n va jarohatlanganlam ing oh-vohlari va faryodlari har 
tomondan eshitilib turardi»1. Bosh qo‘mondon Alimqul shaxsiy 
ibrat k o ‘rsatish uchun o ‘zini jang maydoniga otdi. Alimqulga 
duch kelgan har bir dushman chavandozi omon qolmagan. Jang 
avjiga chiqqan paytda bir o ‘q Alimqulning kindigi pastidan tegib, 
u qattiq jarohatlanadi. Guvohning yozishicha, Alimqul ot ustidan 
yiqilayotganda otning bo‘ynidan mahkam tutib, o ‘zini yana ot ustiga 
oldi va shu holda to ‘pxona oldiga borib, farmon berdi: «Toshkent 
fuqarolari asta-sekin orqaga qaytib, o ‘zlarini shahar ichiga olsinlar, 
boshqa sarbozlar va mujohidlar esa urushni davom ettirsinlar».
Yana bir muarrix mulla Olim Mahmudhojaning hikoyasiga 
qo‘ra, qipchoq va qirg‘izlaming b a ’zi boshliqlari nihoyatda xavf- 
xatarli va taqdimi hal etuvchi damlarda ochiqdan-ochiq jang qilishdan 
bosh tortgan: «Toshkentdan taxminan o ‘n ikki chaqirimlik Olchoq 
mavzeiga yaqinlashganda mulla Alimqul k o ‘ribdurlarkim, Rusiya 
qo‘shini bir joyga jam bo ‘lib turubdur. Alaming muqobiliga mulla 
Alimqul otliq merganlami piyoda qilib, to ‘pchi sarbozlami yoniga 
qo‘yib, to ‘plami ro ‘baro‘ aylab, ikki taraf otishma boshlabdir. Har 
ikki tarafning to ‘p-tufang otishidan va changu g ‘ubordan urush 
m a’rakasi qorong‘u b o iib , bir-birlarini ko‘rmaydug‘on darajaga 
yetub, bu urushda Mulla Alimqul o ‘zi qo‘shinga bosh b o iib , goh 
bul taraf, goh ul tarafdagi askarlaming tepasiga borib, ko‘ngil so‘rab 
turgan. Aksar qipchoq-qirgiziya sarkardalari qo‘shinlar bilan umshga 
aralashmay mulla Alimqulga ko‘rinish aylab, tepa ustidan urushni 
nazorat qilib tumbdurlar. Mulla Alimqul Yunusjon shig‘ovulni 
yuborib aytibdurlarkim: «Bu qanday ahvol... xusumat va adovatning 
vaqti emas, um sh tamom b o ig an d an keyin har nima k o ‘ngillaringizda 
b o is a muddoan tab’ joyiga yetkazurman. Hammamiz ittifoqlashib 
obro‘ olayluk, b o im a sa mulku mamlakat, davlat q o id a n ketadur. Bu 
so‘zlam i Yunusjon shig‘ovul yetkurgon holda alaming ichidan P o io d
q irg iz nom dag‘al odam qattiq va nodumst javob berib, Yunusjonni 
qaytardi. Shul umsh asnosida mulla Alimqul suvora har qaysi qo‘shin 
dastasida goh to ‘pchilar, goh piyoda mergan va otlug‘ askarlar oldiga 
borib, har qaysilariga o ‘zi amr berib turgan holda, biqinidan o ‘q 
tegib otdin yiqildi. Darhol uni ot o ‘za olib, qo‘shinning nazariga sog‘ 
odamdek k o ‘rsatib, qo‘shinga darhol to ‘p va to ‘pxonalar ilan askar 
Toshkent rafiga qaytsin, deb amr berildi».
Alimqulning yarador b o iib , safdan chiqishi mudofaachilarga 
qattiq ta ’sir k o ‘rsatdi. Shunga qaramay ular o ‘z kuch va irodalariga
1 Tarixi jadidai Toshkand, 5 10-bet.
100
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

tayangan holda zambaraqdan dushmanga qarshi o ‘t ochib, so‘ng 
kamay sadolari ostida hujumga o ‘tishdi. Dushman bilan yuzma- 
yuz jang qilgan fidoyilar tartib bilan Salor arig‘i tomon chekinishdi. 
Ammo mudofaachilaming ayrim guruhlari birin-ketin jang may- 
donini tark eta boshladilar. Qipchoq-qirg‘iz va andijonliklar qo‘lga 
tushgan o ‘ljalami olib Farg‘ona tomonga qarab y o i oldilar.