O'zbekiston respublikasi oliy ya o'rta maxsus ta’lim vazirligi o'rta maxsus, kasb-hunar ta’limi markazi g. G‘. Nazarova, H. X. Xalilov, A. A. Eshtoyev

* Avtarkiya —
yopiq iqtisodoyot.
** Antipodi
— butunhiy zid.
11

---

Ochiq iqtisodiyotning afzallik tomonlarini biz quyidagi hollarda 
ko'rishimiz mumkin:
• ishlab chiqarishning ixtisoslashuvi va kooperatsiyalashuvining 
chuqurlashishi;
• resurslarni m ulohaza bilan sam aradorlik darajasiga qarab 
taqsimlash;
• xalqaro iqtisodiy aloqalar tizimi orqali jahon tajribasining 
tarqalishi;
• milliy ishlab chiqaruvchilar orasida jahon bozori tom onidan 
rag‘batlantirilgan raqobatning kuchayishi.
M a’lum ki, ja h o n iqtisodiyotida shakllanib b o ‘lgan ochiq 
iqtisodiyot va ochiq iqtisodiyotga o'tish bir xil narsa emas. Ochiq 
iqtisodiyot davlatning tashqi iqtisodiy aloqalarida nazoratsizlik va 
hamma narsa mumkin, chegaralar ochiq degani emas. Ochiq iqti­
sodiyot uning aqlga sig‘adigan darajada amalga oshirish m exa­
nizmini shakllantirishda davlatning sezilarli aralashuvini talab qiladi. 
Hech bir mam lakatda iqtisodiyotning mutlaq ochiqligi yo'q.
Stixiyali ochiqlik iqtisodiy rivojlanishga yordam bermaydi, balki 
iqtisodiy xavfsizlikka xavf tug'diradi. Samaradorlik, raqobatbardoshlik, 
milliy xavfsizlik tamoyillari asosida qurilgan ochiqlikni eksport tarkibi 
va kapital harakati, shuningdek, ularning tashqi dunyo bilan o ‘zaro 
ta’sirining faqat shakliga emas, balki valuta, soliq, kredit va investitsiya 
siyosatiga bog‘liqligini hisobga olmasdan turib tushunib bo'lmaydi.
Ochiqlik darajasining birinchi darajali ko'rsatkichlari qatoriga 
eksport va importning yalpi ichki mahsulotdagi ulushini kiritish 
mumkin. Ularning kombinatsiyasi alohida milliy iqtisodiyotning 
jahon bozori bilan aloqalari miqyosi haqida tushuncha beradi. 
Shunday qilib, eksportning yalpi ichki m ahsulotga (Y alM ) 
munosabati eksport kvotasi sifatida aniqlanadi: