O‘zbekiston respublikasi oliy va

Рақобатлашган бозорда фирманинг чекли даромади маҳсулот нархига тенг 
MR=P ва талаб чизиғи горизонтал бўлса, монопол бозорда монополист маҳсулотига 
бўлган талаб чизиғи пастга ѐтикрок ва монополистнинг чекли даромади хар доим 
нархдан кичик бўлади. 
 
MR
Талаб чизиғининг эластик кисмида чекли даромад MR>0 бѝлгани учун монополист 
махсулот хажмини 0-дан, Q миқдоргача оширганда унинг умумий даромади TR ошади. 
Талаб чизиғининг эластик бѝлмаган кисмида чекли даромад манфий, яъни MR<0 бѝлгани 
учун, талаб чизиғининг ушбу кисмида ишлаб чикарилган маҳсулот умумий даромадни 
камайтиради. Шунинг учун хам монополист талаб чизиғининг эластик бѝлмаган кисмидан 
кочишга ҳаракат қилади. 
Монопол бозорда талабнинг ѝзгариши нархнинг ва таклифнинг рақобатлашган 
бозордагидай пропорционал ѝзгаришига олиб келмайди. Монополист талаб ѝзгарганда 
маҳсулот хажмини ѝзгартирмасдан нархни ѝзгартириши ѐки нархни ѝзгартирмасдан 
хажмини ѝзгартириши
ѐки бир вақтнинг ѝзида нархни хамда маҳсулот миқдорини 
ѝзгартириш мумкин. 
Монополистнинг мақсади максимал фойда олиш бѝлса, у товар нархини хохлаганча 
ошира олмайди. Нарх ошиши билан маҳсулотга талаб камайиб боради, нарх ошиши маълум 
даражага етганда умумий даромад умумий ҳаражатни копламади. Монополист қандай нарх 
стратегиясини тутишини билиш учун даромаднинг нархга кѝра талаб эластиклиги билан 
қандай боғлиқлигини эслаш зарур бѝлади. Талаб чизиғининг эластик бѝлган кисмида (E
p
>1) 
нархнинг пасайиши умумий даромадни ѝсишига олиб келади. (MR>0) эластиклик бирга тенг 
бѝлганда (E
p
=1) умумий даромад максимумга эришади. (MR=0) эластик бѝлмаган кисмида 
нархнинг пасайиши умумий даромаднинг пасайишига олиб келади. (MR<0) Шуни тушунган 
монополист талаб чизиғининг эластик бѝлмаган кисмида ҳаракат қилмайди. 
Монополист хам рақобатлашган бозордаги фирма каби чекли ҳаражат Билан чекли 
даромадни тенглигини таъминлайдиган хажмда маҳсулот ишлаб чикарсагина максимал 
фойда олиши мумкин. 
Рақобатлашган бозорда Р=МС бѝлганини кѝрган эдик. Монополист нархни чекли 
ҳаражатдан юқори белгилайди (Р >МС) ва бу фарк миқдор буйича талаб эластиклигига 
тескари пропорционал бѝлади.