O‘zbekiston respublikasi oliy va

Vinolarning sifat ekspertizasi 
 
Vino  tovarshunosligini  xom  ashyoni  va  tayyor  mahsulotlarni  chuqur 
tekshiruvsiz  tasavvur  qilib  bo‘lmaydi.  Vinolar  ishlab  chiqarishda  bo‘ladigan 
jarayonlarning mohiyatini, sifatini oshirish bilan bog‘liq va boshqa qator masalalarni 
echishni faqatgina hozirgi zamon laboratoriya analizlari asosidagina amalga oshirish 
mumkin. 
Kimyoviy  va  mikrobiologik  tadqiqotlar  vinolar  tabiatini,  ularning  tarkibidagi 
moddalarning  miqdorini  va  ular  tarkibidagi  mikroorganizmlar  turini  aniqlashga 
imkon  tug‘diradi.  SHu  sababli  ham  kimyoviy  va  mikrobiologik  uslublar  ob’ektiv 
uslublar  hisoblanadi.  Lekin,  vinolar  tarkibidagi  murakkab  moddalarni  aniqlash  ko‘p 
qiyinchiliklar  tug‘diradi.  Ikkinchidan,  bu  moddalarning  har  biri  vino  turi,  ta’mi  va 
xushbo‘yligi  haqida  ham  atroflicha  ma’lumot  bera  olmaydi.  SHu  sababli  vinolar 
sifatini aniqlashda organoleptik usul kattta ahamiyat kasb etadi. 
 
Vinolarning  tiniqligi  asosiy  organoleptik  ko‘rsatkichlaridan  biri  hisoblanadi. 
Vino tiniq, quyosh  nuriga  tutib qaraganda  yaltiraydigan, quyqalarsiz  bo‘lishi  kerak. 
Vinolarning rangi o‘sha vino turiga mos, oq vinolar och-sariqdan tilloranggacha, qizil 
vinolar  esa  qizildan  to‘q-qizil  ranggacha  bo‘ladi.  Vinolarning  hidi  va  ta’mi  o‘ziga 
xos,  begona  hidlarsiz  va  ta’mlarsiz  bo‘lishi  kerak.  Qizil  vinolar  oq  vinolardan  farq 
qilib ozroq taxirroq, og‘izni sal burishtiruvchan ta’mga ega bo‘lishi mumkin. 
 
Ko‘pchilik  hollarda  degustatorlar  vinolarga  10-ballik  sistema  bo‘yicha  baho 
beradilar.  Bunda  vinoning  ta’miga  eng  ko‘p  5  ball,  xushbo‘yligiga  (aromat)  3  ball, 
rangiga 0,5 ball, tiniqligiga 0,5 ball, vino turiga muvofiqligiga (tipichnost) esa 1 ball 
beriladi. Umumiy ko‘rsatkichi 6 balldan kam bo‘lgan vinolar kasallangan, kamchilik 
va nuqsonlarga ega bo‘lgan vinolar deb topilib, to‘g‘ridan-to‘g‘ri iste’molga yaroqsiz 
hisoblanadi.  Bunday  vinolar  spirt  yoki  sirka  kislotasi  ishlab  chiqarish  uchun  qayta 
ishlanadi. 
 
Degustatsiya natijasida 7 balldan kam baho olgan oddiy va 8 balldan kam baho 
olgan markali vinolar sotuvga chiqarilmasligi kerak. Vinolarning sifatini baholashda 
butilkalarning  tozaligi,  tiqinlarning  zich  tiqilganligi,  yorliqlarning  mavjudligi  va 
tozaligi, butilka hajmining to‘laligi kabi ko‘rsatkichlarga ham alohida e’tibor beriladi. 
 
Agar  vinolar  loyqa,  cho‘kindisi  bor,  begona  hid  va  ta’mli,  yorliqlari  kir, 
germetik berkitilmagan bo‘lsa ham sotuvga chiqarilmasligi kerak. 
 
Vinolarda  fizik-kimyoviy  ko‘rsatkichlaridan  tarkibidagi  spirt,  qand,  kislotalar 
va  boshqa  moddalar  qancha  miqdorda  ekanligi  aniqlanadi.  Ular  bu  ko‘rsatkichlari 
bo‘yicha tegishli standartlar talabiga javob berishi kerak. 
 
Vinolarni  saqlashda  ham  tegishli  tartib  va  qoidalarga  rioya  qilinish  talab 
etiladi. Vinolar uzoq saqlanadigan bo‘lsa, vino solingan butilkalar gorizontal holatda 
yotqizib  saqlanishi  kerak.  Vinolarning  saqlanish  muddatiga  saqlanayotgan 
xonalarning harorati ham katta ta’sir ko‘rsatadi.  
 
Vinolar  saqlanayotgan  xonalarda  harorat  8-16
0
S  atrofida  bo‘lishi  maqsadga 
muvofiqdir.  Vinolarni  bundan  past  haroratda  saqlaganda  vino  kislotasi  tuzlari 
cho‘kmaga  tushib,  vinoning  loyqalanishini  keltirib  chiqaradi.  SHirinroq  vinolar 

---

 
72 
uchun  esa  eng  qulay  harorat  -2
0
S  dan  +8
0
S  gacha  hisoblanadi.  Bunday  harorat 
vinodagi qandning bijg‘ishiga yo‘l qo‘ymaydi. 
 
Qo‘lay sharoit yaratilganda kuchli markali vinolarning saqlash muddati - 5 oy, 
kuchli  oddiy  vinolarning  saqlash  muddati  -  4  oy,  xo‘raki  oddiy  vinolarning  saqlash 
muddati esa 3 oy qilib belgilangan.