O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta

- rasm. Laminar (a) va elektroosmotik (b) oqimlarning bo„ylama kesimi

KE tahlil usulida moddalarni bir-birdan ajratishda EOO muhim rol o‗ynaydi. SHu sababli qaytalanuvchan natijalar olish uchun EOO ning bir xilda bo‗lishi lozim.
EOO ga ta‘sir ko‗rsatuvchi asosiy omillardan biri muhit rN ko‗rsatkichi bo‗lib, uning o‗zgarishi tufayli kapillyar ichki devorining zaryadlanishiga ta‘sir ko‗rsatadi (5 - rasm). rN ko‗rsatkichining o‗zgarishi moddalarning ajralishi, selektivlikka, elektroforetik cho‗qqi shakliga, tahlil qilinayotgan modda zaryadlanish darajasiga va EOO tezligiga ta‘sir ko‗rsatadi. To‗ldirilmagan va modifikatsiyalanmagan kvars kapillyarda EOO tezligi eritma rN ko‗rsatkichiga to‗g‗ri proporsional bo‗ladi.
YUqori rN ko‗rsatkichida kapillyar devorlarining zaryadlanish darajasi oshib, EOO ning oshishiga olib keladi. Bunda aralashma komponentlarining tezligi juda yuqori bo‗lib, ular bir-biridan ajralishga ulgurmasdan kapillyardan yuvilib chiqishi mumkin.

3. - rasm. Muhit rN ko„rsatkichining elektroosmotik oqimga ta‟siri

Aksincha, past rN ko‗rsatkichida manfiy zaryadlangan kapillyar devorlari kationfaol moddalarni kulon kuchlari ta‘sirida adsorbsiyalab, ularning kapillyar bo‗ylab harakatlanishini qiyinlashtiradi va tahlil vaqtining uzayishiga olib keladi.

Moddalarni bir-biridan ajratishning maqbul sharoitlari eritma rN ko‗rsatkichi, qo‗llanilayotgan tok kuchi, bufer eritma tarkibi va konsentratsiyalarini optimallashtirish orqali amalga oshiriladi.
KE ning 5 ta asosiy variantlari mavjud:

1. Kapillyar zonal elektroforez (KZE)

KZE da moddalarning bir-biridan ajralish jarayoni aralashma individual komponentlarining elektroforetik harakatchanliklari turli xilda bo‗lishiga asoslangan. Ushbu farq tahlil qilinayotgan modda molekulalari o‗lchamlari va zaryadlangan darajasi hamda tahlilning mahsus sharoitlariga bog‗liq. Ushbu KE variantida tahlilning optimal sharoitlari asosan bufer eritma tarkibi, uning rN ko‗rsatkichi va konsentratsiyasini o‗zgartirish orqali amalga oshiriladi.

2.