O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta

O‘zbek tilining qipchoq lahjasi
Bu lahjaga xos xususiyatlar prof. Ye.D.Polivanov, prof. G‘ozi Olim tasniflarida atroflicha berilgan.

g > y: tegdi > tiyd’

g‘ > y: yig‘in > dj’y’n

y > dj: yol > djol, yəmən > djəmən.

Shaxs olmoshlarining jo‘nalish kelishigidagi shakli: mag‘an, sag‘an, o‘g‘an.

Hozirgi zamon davom fe’li -djətir bilan yasaladi.

Qaratqich, tushum kelishigi qo‘shimchalarida t/d/n tovushlari almashinadi: -ning,-ning,-ding,-ding,-ting, -ting,-ni,-ni,-di,-di,-ti,-ti.

Bu lahja o‘zining leksik xususiyatlari bilan farq qiladi.

O‘zbek tilining o‘g‘uz lahjasi

Bu lahjaning o‘ziga xos xususiyatlari quyidagicha:

a) qipchoq shevalaridagi kabi juft unlilar mavjud;

b) qisqa va uzun unlilar farqlanadi:

a : t, a:d

(hayvon) (ism)

v) so‘z boshida t va k tovushlarining jaranglashinishi mumkin: dil < til, gel < kel

g) k, g tovushlarining yumshalishi.

d) qaratqich kelishigi affiksining -ing,-ing formasida ishlatiladi.

e) bol fe’lidagi b ning tushishi bol > ol... (Xorazmda yashovchi aholining aksariyat ko‘pchiligi o‘g‘uz lahjasiga kiradi).

O‘zbek shevalari va ularning xususiyatlari (y, j, o) oldingi tasniflarda mukammal tarzda berilgan.