O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta

Prof. V.V.Reshetov tasnifi. U o‘zbek shevalarining tarixiy-lingvistik xususiyatlarni va ayrim dialektlarga qo‘shni tillar (tojik, qozoq, qoraqalpoq, turkman) munosabatini hisobga olgan holda o‘zbek shevalarining tasnifini amalga oshirgan¹ klassifikatsiya sxemasini tuzdi.

O‘zbek xalqi tarkibida tarixiy-lingvistik jihatdan bir-biridan ajraladigan, farqlanadigan uch dialekt birligi bor:

1. Qipchoq.

2. O‘g‘uz.

3. Qarluq-chigil-uyg‘ur.

Demak, o‘zbek tili uch turkiy komponentning birikishi natijasida vujudga kelgan:

1. Qorluq-chigil-uyg‘ur lahjasi hozirgi qardosh uyg‘ur tiliga yaqin bo‘lib, tojik tili bilan yaqin etno-lingvistik munosabatda bo‘ladi.

2. Qipchoq lahjasi qardosh qozoq va qoraqalpoq tillari bilan yaqin.

3. O‘g‘uz lahjasi qardosh turkman tili bilan yaqin.

Prof.V.V.Reshetov asosan turk tillari tasnifi uchun ham asos bo‘lgan ikki lahjani (qipchoq va o‘g‘uz lahjasini) oladi va uchinchi lahja qilib, o‘zbek xalqining shakllanish tarixida muhim rol o‘ynagan qorluq, chigil va uyg‘ur qabilalarining birligini ko‘rsatadi: qorluq-chigil-uyg‘ur dialekti. Ularni lahja atamasi bilan ataydi:

1. Qipchoq lahjasi.

2. O‘g‘uz lahjasi.

3. Qarluq-chigil-uyg‘ur lahjasi.