O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta talim vazirligi jizzax davlat pedagogika insitituti tabiiy fanlar fakulteti

Xulosa
Ta'lim – bu boshqariladigan bilim olish, ijtimoiy-tarixiy tajribalarni o’zlashtirish, shaxsni shakllantirish asosini tashkil qiluvchi u yoki bu faoliyat ko’nikmasini egallash, takrorlash sodir bo„ladigan jarayon, muomala.
Ta'lim va ta'lim jarayoni (uni yana didaktik jarayon deb ham ataydilar) sinonim tushunchalarlar emas. Jarayon – bu yaxlit pedagogik hodisa sifatida, pedagogik faoliyatning bir qismi, hodisasi sifatida ta'lim tizimi holatini o’zgartirishdir. Uni quyidagi formula kabi tasavvur etish mumkin (ushbu formula V.P.Bespalko tomonidan taklif etilgan).

Davlat ta’lim standarti. Ta’lim mazmunining rivojlanishida kо‘zga tashlanayotgan zamonaviy tendensiyalaridan biri uni standartlashtirish (davlat miqyosida yagona qoidalar va talablar о‘rnatilishi) hisoblanadi. 

Standartlashtirishda quyidagi ikki omil muhim ahamiyatga ega:

 1) turli ta’lim muassasalarida tahsil olayotgan yoshlarning umumiy о‘rta, о‘rta maxsus, kasb-hunar bilimlar hajmining bir xillik darajasini ta’minlovchi mamlakatda yagona pedagogik muhitni yaratish zarurligi;

 2) О‘zbekistonning jahon hamjamiyati tizimiga kirishi natijasida xalqaro ta’lim amaliyotida umumiy о‘rta va о‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi mazmunini rivojlanishi tendensiyalarining hisobga olinishi.

Davlat ta’lim standarti:

 1) ta’lim olish shaklidan qat’iy nazar bitiruvchilar erishishlari kerak bо‘lgan ta’lim darajasini belgilovchi asosiy hujjat;

 2) о‘quv fani bо‘yicha yakuniy ta’limning yakuniy natijalarini belgilovchi asosiy hujjat;

 3) ta’lim dasturlari mazmunining minimumi, о‘quvchilar tomonidan bajariladigan о‘quv ishlarining maksimal hajmi, shuningdek, bitiruvchilarning tayyorgarlik darajalariga qо‘yiluvchi talablarni belgilaydi.

Oliy ta’lim tizimida bu borada bir qator amaliy ishlarga, jumladan moddiy-texnika asosini tubdan yaxshilashga qaratilgan tadbirlar olib borilmoqda. Shulardan biri oliy ta’lim tizimida о‘qitiladigan barcha fanlar bо‘yicha o’quv qo’llanmalar va darsliklarni tayyorlashdir. Biologiya о‘qitish metodikasi fani bо‘yicha tayyorlangan ushbu o’quv qo’llanma ham yuqorida yuritilgan mulohazalarga asoslangan. O’quv qo’llanma VI bob asosida tuzilgan 29 ta ma’ruzadan iborat. Matnlarni tayyorlashda о‘zbek tilida chop etilgan darslik va qо‘llanmalar asos qilib olindi. Malaka talablari bilan birga ma’ruzalarda rus tilida chop etilgan darslik va qо‘llanmalar, shuningdek keyingi yillarda fan sohasida erishilgan yutuqlar ham matnda о‘z о‘rnini topgan. Ma’ruzalar matni о‘quv qо‘llanmalarga nisbatan ancha qisqa, masalalar aniq qilib keltirilmagan bo’ladi. U yoki bu masala yuzasidan kengroq ma’lumot olish uchun albatta o’quv qo’llanmalar va darsliklarga murojaat qilish shart.
Biologiya o‘qitish metodikasi biologiya fan asoslari bilan bog‘liq bo‘lgan o‘quv jarayonlar va qonuniyatlar to‘g‘risidagi fandir. Mazkur qonuniyatlarni bilish o‘qituvchiga maktab biologiya darsi bilan bog‘liq o‘quv-tarbiyaviy jarayonlarni zamon talablariga mos holda tashkil etish va boshqarish imkonini beradi. Biologiya o‘qitish metodikasi biologiya o‘quv fanlarining mazmuni, uning o‘qitish shakllari, metodlari, vositalarini o‘zaro bog‘liq holda joriy etishni maqsad qilib qo‘yadi. Biologiya o‘qitish metodikasining asosiy vazifasi o‘quvchilarga biologik o‘quv fanlar bo‘yicha chuqur atroflicha bilim berish, ularning har tomonlama rivojlangan shaxs sifatida kamol topishiga ko‘mak beruvchi o‘quv fanlar mazmunini, o‘qitish shakllari, vositalari va metodlarini ishlab chiqishdan iborat.

Har qanday fan insonning tadqiqot faoliyati bilan aloqador bo‘lib, u narsa va hodisalar to‘g‘risida bilimlar to‘plashga yo‘nalgan, hamda tadqiqot qilinayotgan narsa hodisalar to‘g‘risida to‘liq va chuqur bilim olishga qaratilgan. Fanning asosiy funksiyasi tadqiqot hisoblanadi. Biologiya o‘qitish metodikasi fan sifatida mazkur fan bilan bog‘liq o‘quvchilarning bilim olish, tarbiyalanish va rivojlanishini nazariy va amaliy jihatidan tadqiq qilishni