O‗zbekiston respublikasi oliy va o‗rta maxsus vazirligi samarqand davlat universeteti

12.6. Aholini ijtimoiy himoya qilish 
Bozor munosabatlari mehnat qilish, daromad olish, o‗qish 
huquqini 
kafolatlamaganligi 
va 
nogironlar, 
kam 
ta'minlangan 
nafaqaxo‗rlar va boshqa toifadagi fuqarolarni ijtimoiy himoya qilishni 
ta'minlamaganligi sababli, daromadlarni taqsimlash va muhtojlarga 
ijtimoiy ta'minot tizimini yaratishda davlatning aralashuvi talab etiladi. 
Agar daromadlarning funktsional taqsimoti ishlab chiqarish 
omillariga egalik qilishga asoslangan bo‗lsa, daromadlarni shaxsiy 
taqsimoti davlat hokimiyati tomonidan amalga oshiriladi. 
Mamlakatda daromadlarni qayta taqsimlashning asosiy vositasi 
davlat byudjeti bo‗lib, u aholini ijtimoiy ta'minlash mexanizmi 
mavjudligini nazarda tutadi. Davlatning ijtimoiy siyosati orqali amalga 
oshiriladigan aholini ijtimoiy himoya qilishda ikkita usul qo‗llaniladi: 
ijtimoiy himoya va ijtimoiy kafolatlar. 
Ijtimoiy himoya
- jamiyatning barcha a'zolarining ijtimoiy zaruriy 
moddiy va ijtimoiy holatini ta'minlash bo‗yicha davlatning choralari. Bu 
shuni bildiradiki: 
malakali mehnatni ko‗paytirish: 

mehnatga layoqatli jamiyat a'zolarining mehnat qilish 
qobiliyatini ro‗yobga chiqarish uchun sharoitlarning mavjudligi; 

yangi ish o‗rinlari yaratish va o‗zlarini ishsiz deb topgan 
ishchilarni qo‗llab-quvvatlash va boshqalar. 
Ijtimoiy kafolatlar - bu jamiyatning har bir a'zosi oldidagi zaruriy 
ehtiyojlarini qondirish majburiyatlari. Ular quyidagilarni anglatadi: 

umumiy mavjudlik va bepul ta'lim; 

mehnat qobiliyatini amalga oshirish bilan bog‗liq jamiyatning 
kafolatlari; 

majburiy mehnatga yo‗l qo‗ymaslik kafolatlari va boshqalar. 
Davlatning ijtimoiy siyosatini amalga oshirishda ikkita yondashuv 
qo‗llaniladi. 
Ijtimoiy yondashuv
jamiyat o‗zining har bir a'zosiga kambag‗allik 
chegarasidan pastga tushishiga yo‗l qo‗ymaydigan daromad darajasini 
kafolatlashi shart deb taxmin qiladi.