O‗zbekiston respublikasi oliy va o‗rta maxsus vazirligi samarqand davlat universeteti

12.1 –jadval 
Lorens egri chizig‗i 
daromat foizi 100 e lorens egri 
chizig‗i
0 oilalarning ulushi 
20 40 60 80 100 
mutlaq tenglik 

---

163 
Jadval. 12.1 "oilalarning ulushi" absissada, "daromad ulushi" esa 
ordinatada joylashgan. Daromadning mutlaqo teng taqsimlanishining 
nazariy imkoniyati bisektor bilan ifodalanadi, bu yerda oilalarning 20% 
daromadning 20%, oilalarning 40% daromadning 40% oladi va hokazo. 
Daromadning haqiqiy taqsimoti a, b, c, d, e punktlari bilan ko‗rsatilgan. 
Mutlaq tenglik chizig‗i va Lorenz egri chizig‗i orasidagi soyali qism 
daromadlar tengsizligi darajasini bildiradi: bu qism qanchalik katta 
bo‗lsa, daromadlar tengsizligi darajasi shunchalik katta bo‗ladi. 
Soliqlar tushirilgandan so‗ng va transfert to‗lovlarini to‗lashni 
hisobga olgan holda shaxsiy daromadlar teng taqsimlanadi (12.2-rasm). 
Daromad taqsimotidagi tengsizlik darajasi Jini koeffitsienti (KJ) 
yordamida hisoblanadi. Jini koeffitsienti taqdim etilgan aholi 
daromadlarini haqiqiy taqsimlanishini ularning bir xil taqsimlanish 
chizig‗idan chetlanish qiymatidir. Lorents egri chizig‗i va mutlaq tenglik 
chizig‗i hosil bo‗lgan raqam maydonining butun uchburchak maydoniga 
nisbati bilan aniqlanadi: 
100 e 
soliqlardan keyingi
Lorens egri chizig‗i,
shu jumladan pul
o‗tkazmalari 
Lorensning egri chizig‗i
soliqlar va transfertlarni
kamaytirmasdan 
0
10 20 40 60 80 100 
 
Rasm: 12.2. Soliqlarning va transfert to‗lovlarining 
daromadlar tengsizligiga ta'siri 

---

164 
KJ qiymati 0 dan 1 gacha o‗zgarishi mumkin, chunki biz to‗liq 
tenglikdan (0) barcha daromadlar bir kishiga tushadigan holatga o‗tamiz 
(1). KJ ni aniqlash uchun quyidagi tenglamadan foydalaniladi: 
bu yerda N - ma'lum bir x darajasiga teng yoki undan oshadigan 
daromad oladigan shaxslar soni; p - daromadlarning notekis taqsimoti 
egri chizig‗i; δ - daromadlarning notekis taqsimoti egri chizig‗i bo‗lgan 
daromadlar kontsentratsiyasining ko‗rsatkichi; x - daromad darajasi; Ax 
- bu x dan oshadigan daromad miqdori.