O’zbеkiston Rеspublikasi Oliy va o`rta maxsus

Elektrostatik maydon kuchlarining ishi
Mazmuni: zaryadni ko'chirishda bajarilgan ish; elektrostatik maydonning potensial maydon ekanligi.
Elektrostatik maydonning potensial maydon ekanligi. A₁₂ = A₁₃₂= QE(x₂—x₁) ekanligidan, elektrostatik maydonda zaryadni ko'chirishda bajarilgan ish ko'chish trayektoriyasiga emas, balki boshlang'ich va oxirgi holatlarga bog'liq, degan hulosaga kelamiz. Bunday xususiyatga ega maydonlar esa potensial maydon deyiladi. Demak, elektrostatik maydon ham gravitatsion may­don kabi potensial maydon, elektrostatik kuchlar esa konservativ kuchlar bo’ladi.
Elektrostatik maydonning potensialligidan zaryadni yopiq kontur bo'ylab (x₂ = x₁) ko'chirishda bajarilgan ish nolga tengligi kelib 'jjhiqadi.
Potensial. Potensiallar farqi
Mazmuni: potensial; potensiallar farqi; zaryadlar sistemasining potensiali; potensialning birligi.
Potensial. Tabiiyki, potensial maydondagi jism potensial energiyaga ega bo’ladi va maydon kuchlari shu energiya hisobidan ish bajaradi. Masalan, elektrostatik maydonda zaryadni ko'chirishda bajarilgan ishi shu zaryad potensial energiyasining kamayishi hisobiga bajariladi. Ya’ni bajarilgan ish zaryadning dastlabki va keyingi potensial energiyalarining farqiga teng bo’ladi:
A₁₂=P₁-P₂
Potensial — elektrostatik maydonning energetik xarakteristikasi­dir. Elektrostatik maydonning biror nuqtasining potensiali shu nuqtada turgan birlik musbat zaryadning potensial energiyasi bilan aniqlanadigan fizik kattalikdir.
Potensiallar farqi. Yuqorida ta'kidlab o'tilganidek, Q_s zaryadni 1-nuqtadan 2- nuqtaga ko'chirganda elektrostatik maydon kuchlari tomonidan bajarilgan ish A₁₂ — P₁— P₂ kabi aniqlanadi. Agar
A₁₂=Q_s ·(φ₁-φ₂)
ni hosil qilamiz. Ya'ni bajarilgan ish ko'chiriladigan zaryad miqdorining boslilang'ich va oxirgi nuqtalardagi potensiallar farqiga ko'paytmasiga teng. Elektrostatik maydonning ikkita 1- va 2- nuqtalari orasidagi potensiallar farqi birlik musbat zaryadni 1- nuqtadan 2- nuqtaga ko'chirishda maydon kuchlari tomonidan bajarilgan ish bilan aniqlanadi.
Endi Q_s zaryadni maydonning ixtiyoriy nuqtasidan maydon tashqarisiga, ya'ni cheksizlikka (potensiali nolga teng bo'lgan nuqtaga) ko'chirishda elektrostatik maydon kuchlari bajargan ishni ko'raylik. Dcmak, φ₂ = 0 va φ₁ = φ deb olamiz.
Demak, maydonning shu nuqtasining potensiali birlik musbat zaryadni maydonning shu nuqtasidan cheksizlikka ko'chirishda baja­rilgan ish bilan aniqlanuvchi fizik kattalikdir.