O’zbеkiston Rеspublikasi Oliy va o`rta maxsus

Zaryadlar sistemasining potensiali. Agar maydon n ta nuqtaviy Q_1,Q₂,…,Q_n zaryadlar sistemasi tomonidan hosil qilinsa, shu may­donda turgan Q_s zaryadning potensial energiyasi P, uning har bir zaryad vujudga keltirgan P₁ potensial energiyalarining yig'indisiga teng bo’ladi. Demak, maydonni bir qancha zaryadlar sistemasi hosil qiladigan bo'lsa, bunday maydon potensiali har bir zaryad maydoni potensiallarining algebraik yig'indisiga teng bo’ladi.
Potensial birligi.1 Volt — maydonning 1 kulon zaryad, 1 joul potensial energiya ga ega bo’ladigan nuqtasining potensialidir. U italiyalik fizik A. Volta sharafiga shunday nomlangan. Shuningdek, potensiallar farqi (kuchlanish) ham voltlarda o'lchanadi.
Elektrostatik maydon kuchlanganligi va potensiallari farqi orasidagi bog'lanish. Ekvipotensial sirtlar
Mazmuni: kuchlanganlik va potensiallar farqi orasidagi bog'lanish; ekvi potensial sirtlar.
Biz elektrostatik maydonning ikki xil: kuch (kuchlanganlik E) va energetik (potensial φ) xarakteristikalarini ko'rdik. Shunday qilib, maydonning istalgan biror nuqtasi ham kuchlanganlik, ham poten­sial bilan xarakterlanar ekan. Demak, bu kattaliklar orasida ma'lum bog'lanish bo'lishi kerak. Buning uchun zaryadni x o'qi bo'ylab Δx masofaga ko'chirishda maydon kuchlari (E_x) bajargan ishni hisoblaylik. Asosan Ikkinchi tomondan, bu ishni potensial orqali ifodalasak A=Q(φ₁-φ₂)=- Q(φ₂-φ₁)=-QΔφ ega bo'lamiz.
Shunday qilib, har bir nuqtadagi maydon kuchlanganligi ma'lum bo'lsa, istalgan nuqtalar orasidagi potensiallar farqini hisoblash mumkin. Ko'rinib turibdiki, maydonning biror nuqtasining kuchlanganligi shu nuqtada potensial o'zgarish tczligining manfiy ishora bilan olinganiga teng. Manfiy ishora kuchlanganlik vektori E potensialning kamayish tomoniga yo'nalganligini ko'rsatadi. Bir jinsli maydon holida (masalan yassi kondensatorlar maydoni) kuchlanganlik quyidagi ifoda bilan aniqlanadi:
E=φ₁-φ₂\d
a bu yerda d — kondensator qoplamlari orasidagi masofa, φ₁ — φ₂
potensiallar farqi.