1 Elektrostatik maydonning kuchlanganligi va potensialini ta’riflang hamda

Labartoriya ishi 5

1 Elektrostatik maydonning kuchlanganligi va potensialini ta’riflang hamda

tushuntiring.
2. Maydonlarning superpozitsiya prinsipini tushuntiring. Nuqtaviy zaryadning
maydon kuchlanganligi va potensiali qanday topiladi?
3. Maydon kuchlanganligi va elektr siljish vektori uchun Gauss teoremasi nimani
ta’kidlaydi?
4. Kuchlanganlik vektorining sirkulyatsiyasi nimaga teng?
5. Qanday sirtlar ekvipotensial sirtlar deyiladi va ular kuch chiziqlariga nisbatan
qanday joylashgan bo‘ladi?

Elektr maydon — elektr zaryadlar yoki oʻzgaruvchan magnit maydon hosil qilgan fizik maydon. Vaqt boʻyicha oʻzgarmaydigan Elektr maydon elektrostatik maydon ). Elektr maydon tushunchasini birinchi boʻlib M. Faradey 19-asr 30-yillarida kiritgan. Elektr maydon materiyaning maydon koʻrinishidir. Materiyaning har qanday oʻzgarishlari, ularning oʻzaro taʼsirlari vaqt oraligʻida va fazoda roʻy beradi, har qanday fizik taʼsir faqat chekli tezlik bilan tarqaladi. Elektrlangan jismlarning bir-biriga taʼsiri, ularning harakati Elektr maydonlari tufaylidir. Elektr zaryadlar bir-biriga bevosita emas, balki bilvosita taʼsir etadi. Har bir zaryad d oʻz atrofidagi fazoda Elektr maydon harakat qiladi va shu maydon orqali boshqa maydonga taʼsir etadi. Demak, Elektr maydonning asosiy xususiyatlaridan biri mavjud boʻlgan Elektr maydonga zaryad kiritilganda unga Gʻ kuch taʼsir etishidir. Elektr maydon elektr maydon kuchlanganligi Yo va maydon potensiali f bilan tavsiflanadi. Elektr maydon kuchlanganligi maydonning kuch xarakteristikasi boʻlib, u miqdor jihatdan maydonning muayyan nuqtasidagi birlik musbat zaryadga maydon tomonidan taʼsir etadigan elektr kuchlanishi bilan oʻlchanadi. Kuchlanish vektor kattalik boʻlib, yoʻnalishi musbat zaryadga taʼsir etuvchi kuch yoʻnalishi bilan bir xil. Barcha nuqtalarda Elektr maydon kuchlanganligi ham yoʻnalish, ham miqdor jihatdan bir xil boʻlgan magnit maydon bir jinsli maydon deb ataladi. Maydon potensiali skalyar kattalik, u Elektr maydonning energetik xarakteristikasi hisoblanadi. Elektr maydonni yaqqol tasavvur qilish maqsadida elektr kuch chiziqlari va ekvipotensial sirt tushunchalaridan foydalaniladi. Har bir nuqtasida Ye vektor oʻziga urinma boʻlgan chiziqni elektr kuch chizigʻi deyiladi. Elektr kuch chiziqlari Elektr maydonni faqat yaqqol tasvirlabgina qolmay, balki ularning zichligi orqali Ye ni baholash mumkin. Kuch chiziqlari zich oʻtkazilgan joylarda kichik boʻladi. Bir jinsli maydonning kuch chiziqlari oʻzaro parallel yotadi. Hamma nuqtalarida potensial qiymati bir xil boʻlgan sirtlar ekvipotensial sirtlar deyiladi. Bir jinsli Elektr maydon uchun ekvipotensial sirtlar oʻzaro parallel tekisliklardagi, nuqtaviy zaryad maydoni uchun markazi zaryad ustida yotgan konsentrik aylanalardan iborat.

Deyarli superpozitsiya tekislik to'lqinlari (diagonal chiziqlar) uzoq manbadan va to'lqinlar uyg'onish ning o'rdaklar. Lineerlik faqat suvda va faqat ularning to'lqin uzunliklariga nisbatan kichik amplitudali to'lqinlar uchun ushlaydi.

Rolling harakat ikki harakatning superpozitsiyasi sifatida. G'ildirakning aylanish harakati ikki alohida harakatning kombinatsiyasi sifatida tavsiflanishi mumkin: tarjima holda aylanishva tarjimasiz aylanish.
The superpozitsiya printsipi,^[1] shuningdek, nomi bilan tanilgan superpozitsiya xususiyati, hamma uchun chiziqli tizimlar, ikki yoki undan ortiq stimul tufayli kelib chiqadigan aniq javob, har bir ogohlantiruvchi tomonidan individual ravishda kelib chiqadigan javoblarning yig'indisidir. Shunday qilib, agar kirish A javob beradi X va kirish B javob beradi Y keyin kiritish (A + B) javob hosil qiladi (X + Y).
Qo‘zg‘almas zaryadlarning elektr maydoni elektrostatik maydon deyiladi. U vaqt o‘tishi bilan o‘zgarmaydi. Elektrostatik maydon faqat elektr zaryadlari tomonidan hosil qilinadi. U zaryadlar atrofini o‘rab turuvchi fazoda hosil bo‘ladi va ular bilan chambarchas bog‘langan. "Zaryad" deb zaryadlangan zarrachaga, "nuqtaviy zaryad" deb esa elektr zaryadiga ega bo‘lgan moddiy nuqtaga aytiladi.

Elektr maydonini xarakterlashda nafaqat kuchlanganlik chiziqlari tushunchasidan, balki elektr maydon kuchlanganlik vektori oqimi tushunchasidan ham foydalaniladi. Bir jinsli elektr maydoniga joylashtirilgan ds-elementar yuzani kuzatamiz.

Kuchlanganlik vektorining oqimi deb, elementar yuza orqali o’tayotgan kuchlanganlik chiziqlari soniga teng kattalikka aytiladi va kuchlanganlik vektorini unga perpendikulyar bo’lgan yuzaga ko’paytmasi bilan aniqlanadi:
Kinematik harakatning oddiy asosiy turlari: ilgarilanma aylanma va ikki harakatning yigindisi vintsimon harakatdir.
Ta'rif. Yasovchining kinematik harakatlarning biri natijasida xosil bo'lgan sirt kinematik sirt deyiladi.
Shuningdek xarakatningturiga arab, ilgarilanma harakat
natijasida hosil bo'lgan sirt tekis parallel ko'chirish sirti aylanma harakatdan hosil bo'lgan sirt aylanish sirti va vintsimon xarakat natijasida xosil bo'lgan sirt vint sirti debataladi.
Biror chizihning fazodahi uzluksiz harakatidan kinematik sirtlar xosil bo'ladi. Unda sirtning o'zi xam, uzluksiz bo'ladi. Kinematik sirtlarning shakli uning yasovchisining shakliga va fazodagi harakat honuniga bohlik bo'ladi. har bir kinematik sirt yasovchisining shakli va uning fazodagi harakat honuni beriladi.
Ba'zi bir sirtlarni anih geometrik honuniyatlar asosida berib bo'lmaydi. Bunday sirtlar shu sirt ustida yotuvchi bir nechta nuktalar yoki chizihlar bilan beriladi.
Sirtni uning ustidagi bir necha nuhtalar yoki chizihlar bilan berilishi uning karkas usulida berilishi deyiladi.
Sirt ustida tanlangan chizihlar tuplami sirtning karkaslari deyiladi.
Amalda sirtlarni xosil hilishning asosiy usullaridan biri ularni uzluksiz karkaslar orhali yasashdir.
Sirtlar nuhtasi karkas yoki chizihni karkas shaklida berilishi mumkin. Sirt nuhtali karkas bilan berilgan bu nuktalar tuplami shunday tanlanishi kerakki, uning asosan sirtning va uning xar bir bo'lagining ko'rinishi va shaklini tasavvur kilish mumkin bo'lsin.
Sirt nuhtali karkas bilan berilgan, nuhtalar bir-biri bilan kesmalar orhali tutashtirilishi va tutashtirilmasligi mumkin.

Labaratoriya ishi 8

1. Magnit induksiya vektori deb nimaga aytiladi va u qanday birliklarda o‘lchanadi?

2 vektorning yo‘nalishi qanday aniqlanadi?
3. Magnit maydon kuchlangani va induksiyasi qanday bog‘langan?
4. Magnit maydoni grafigi qanday tavsiflanadi. Elektr va magnit maydonlarining
tasviri qanday ifodalanadi.
5. Magnit maydoni superpozitsiya prinsipi qayerda qo‘llaniladi.
6. Bio-Savar-Laplas qonuni formulasini (vektor va skalyar) ko‘rinishlarini yozing.