O‘zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’limi vazirligi

Nazariy ma ’lumotlar:

Ikkilik sanoq sistemasida arifmetik amallar bajarish
Ma'lumki ikkilik sanoq sistemasi faqat ikkita: 0 va 1 raqamlaridan tashkil topgan. Shu sistemada qo'shish, ayirish va ko'paytirish amallari quyidagicha bajariladi:

Ko’paytirish	Qo’shish	Ayirish
0*0=0	0+0=0	0-0=0
0*1=0	0+1=1	1-0=0
1*0=0	1+0=1	10-0=1
1*1=1	1+1=10

Endi ikkilik sanoq sistemasidagi sonlar ustida turli arifmetik amallar bajarishga doir misollar ko'ramiz.





Topshiriqlar:

1. 
   1111112+1111012;
   
2. 
   1111112*1111012
   
3. 
   110,112+1101,012;
   
4. 
   110,112*1101,012
   

Uslubiy ko’rsatma:
1111112
+1111012
11111 002
Sakkizlik sanoq sistemasida arifmetik amallar bajarish
Yuqorida ayitib o’tganimizdek, sakkizlik sanoq sistemasida sonlarni yozish uchun hammasi bo’lib sakkizta raqam (0,1,2,3,4,5,6,7 ) dan foydalaniladi, demak maskur sanoq sis-temaning asosi 8 ga tengdir. Shuning uchun har qanday amallar mana shu sakkiz raqam orqali 112amalga112 oshiriladi.

QO’ShlSh JADVALI:

+	0	1	2	3	4	5	6	7
0	0	1	2	3	4	5	6	7
1	1	2	3	4	5	6	7	10
2	2	3	4	5	6	7	10	11
3	3	4	5	6	7	10	11	12
4	4	5	6	7	10	11	12	13
5	5	6	7	10	11	12	13	14
6	6	7	10	11	12	13	14	15
7	7	10	11	12	13	14	15	16

Sakkizlik sanoq sistemasida KO’PAYTIRISh JADVALI:

x	0	1	2	3	4	5	6	7
0	0	0	0	0	0	0	0	0
1	0	1	2	3	4	5	6	7
2	0	4	6	10	12	14	16	20
3	0	3	6	11	14	17	22	25
4	0	4	10	14	20	24	30	34
5	0	5	12	17	24	31	36	43
6	0	6	14	22	30	36	44	52
7	0	7	16	25	34	43	52	61

Sakkizlik sanoq tizimida kushish va ayirish amallarini kuyidagi misollarda kurib chikamiz:

1. 
   37,05(8) 2) 1277,3(8)
   

+ 77,77(8) + 127,71(8)
137,04(8) 1427,21(8)
3) 456(8) 4) 1(8)
- 374,351(8) - 0,70745(8)
61,427(8) 0,07033(8)
Sakkizlik sanoq tizimida ko’paytirish va bO’lish amallarini kuyidagi misollarda kurib chikamiz:

Fon - Neyman prinsiplari 78
EHM tuzilishi (Fon Neyman arxitekturasi) 78
Informatsiya turlari va miqdori, uni o’lchash birliklari 94
Intellektual sistemalar yaratishda ishlatiladigan asosiy amaliy programma paketlari va ularning ishlatilishi. 121
Nazorat uchun savollar: 125
Masala qo’yilish jarayonini amalga oshirishda quyidagilarga e’tibor berish maqsadga muvofiq: 127
Bu bosqichda xam quyidagilarga axamiyat berish maqsadga muvofiq: 128
Bu bosqichda asosan quyidagilarga axamiyat berish maqsadga muvofiq: 128
Algoritmlashtirish jarayonida quyidagilarni xisobga olish maqsadga muvofiq: 129
Dasturlash jarayonida quyidagilarni xisobga olish ancha engilliklar yaratadi: 129
Bu bosqichda quyidagilarni xisobga olish maqsadga muvofiq: 130
Bu bosqichni amalga oshirishda quyidagilarga axamiyat berish kerak: 131
Bunday turdagi ko’rsatma yozish quyidagilarni o’z ichiga qamrab olishi kerak bo’ladi: 132

331 + 135 1701(8)
2) 0,2516(8) : 0,7(8) = 0,302(8)

0,2516(8) j 0,7(8) 3) 254(8)

- 25 ! 0,302(8) * 124(8)
16 1260 - 16 + 530
0 254
34160(8)
1 - TOPShlRIK
Ikkilik sanoq tizimida kushish amalini bajaring va kayta utish yuli bilan natijani tekshiring.

1. 
   10110+111111 9) 111+10000 17)10001+11001
   
2. 
   10011 [phone] [phone] +10110
   
3. 
   11111 [phone] [phone]+ 11010
   
4. 
   11001 [phone]+ 1001 20)11100+ 10111
   
5. 
   10001+110011 13) 1010+110111 21)11001+11011
   
6. 
   111 [phone]+ 101010 22)10101+ 01001
   
7. 
   10100 + 111 15)10110 [phone]+ 01111
   
8. 
   
   17. 
       10000 - 1001
       
   18. 
       11100 - 1101
       
   19. 
       11011 - 1110
       
   20. 
       10011 - 1010
       
   21. 
       11000 - 1111
       
   22. 
       10101 - 1011
       
   23. 
       11100 - 1110
       
   24. 
       10101 - 1010
       
   
   
   9. 
      11000 - 10011
      
   10. 
       10110 - 10011
       
   11. 
       10010 - 10111
       
   12. 
       11001 - 1110
       
   13. 
       10101 - 1010
       
   14. 
       10100 - 10001
       
   15. 
       10000 - 1110
       
   16. 
       11101 - 1100
       
   
   
   1. 
      101100 - 11111
      
   2. 
      10000 - 1111
      
   3. 
      100111 - 11100
      
   4. 
      100001 - 10110
      
   5. 
      100110 - 1011
      
   6. 
      111100 - 1101
      
   7. 
      110011 - 11001
      
   8. 
      101101 - 11001
      
   
   
   2 - TOPShlRIK
   Ikkilik sanoq tizimida ayirish amalini bajaring
   
   11001 [phone] [phone] +10111
   

17. 
    10010 * 1001
    
18. 
    11101 * 1101
    
19. 
    11111 * 1110
    
20. 
    11011 * 1010
    
21. 
    11010 * 1111
    
22. 
    10111 * 1011
    
23. 
    11110 * 1110
    
24. 
    10111 * 1010
    

9. 
   1000 * 11001
   
10. 
    1111 * 1010
    
11. 
    1101 * 10011
    
12. 
    1100 * 11010
    
13. 
    1010 * 11101
    
14. 
    1010 * 10111
    
15. 
    1110 * 1001
    
16. 
    1111 * 1110
    

1. 
   10110 * 111111
   
2. 
   11001 * 100111
   
3. 
   11100 * 110110
   
4. 
   10000 * 1111
   
5. 
   10011 * 1111
   
6. 
   10111 * 1001
   
7. 
   10110 * 11001
   
8. 
   10101 * 10110
   

Ikkilik sanoq tizimida ko’paytirish amalini bajaring:

3 - TOPShlRIK
Topshiriqlar:
Sakkizlik sanoq sistemasida qo’shish va ko’paytirish jadvallarini tuzilishini
taxlil qiling.

1. 
   25478+65438;
   
2. 
   25478*65438;
   
3. 
   546,78+7663,78;
   
4. 
   546,78*7663,78
   

Sakkizlik sanoq tizimida kushish amalini bajaring

1. 
   127 + 13 9) 524 + 126 17)234 + 326
   
2. 
   376 + 15 10)777 + 111 18)236 + 451
   
3. 
   256 + 25 11)427 + 333 19)742 + 343
   

12. 
    1024 + 172
    
13. 
    
    4. 
       167 + 54
       
    5. 
       207 + 207
       
    6. 
       716 +23
       
    7. 
       442 +121
       
    8. 
       161+213
       
    20. 
        456 + 232
        
    21. 
        234 +54
        
    22. 
        123 + 543
        
    23. 
        564 + 465
        
    24. 
        565 + 356
        
    
    661 + 35
    
14.