O‘zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’limi vazirligi


Mavzu: 16 lik sanoq sistemasida amallar bajarish



Download 3,29 Mb.
bet97/112
Sana13.07.2022
Hajmi3,29 Mb.
#791367
1   ...   93   94   95   96   97   98   99   100   ...   112
Bog'liq
Informatika1(воста

Mavzu: 16 lik sanoq sistemasida amallar bajarish.
Ishning maqsadi: Sanoq tizimlar xaqida to’la bilimga ega bo’lish, asos, bazis rakamlar, pozision va nopozision sanoq tizimlar xaqida ma’lumot berish, hamda sonlarni bir sanoq tizimidan boshqasiga o’tkazish qoidalarini o’rganish.
Kutilayotgan natija: 16 lik sanoq sistemasida sonlar ustida arifmetik amallarni bajarish tartibi va qoidalarini o’rganadi..
Laboratoriya jihozlari: Tarqatma topshiriqlar, kompyuterlar.
Ish rejasi:

  1. 16 lik sanoq sistemada.

  2. 16 lik sanoq sistemada qo 'shish

  3. 16 lik sanoq sistemada ayirish

  4. 16 lik sanoq sistemada ko 'paytirish

  5. 16 lik sanoq sistemaga doir misollar ishlash

Nazariy ma ’lumotlar:
O’n oltilik sanoq tizimda arifmetik amallarni bajarish.
O’n oltilik sanoq tizimida kushish amalini bajarish. Sonlarni un oltilik sanoq tizimida qo’shish o’nlik sanoq tizimi kabi bajariladi.
Masalan:
1) 32D(16) 2) 32D(16)
+ 191(16) + 804(16)
4BE(16) B31(16)
Ikkinchi misoldan kurinib turibdiki, D va 4 simvollar kushilganda 17 soni xosil buladi. CHiqqan natijadan un oltilik sanoq tizimning asosi, ya’ni 16 soni ayiriladi va kamayuvchiga 1 rakami eziladi. Bir butun razryad esa unga, ya’niy keyingi katta razryadga utadi.
O’n oltilik sanoq tizimida qo’shish amalining tartib va koidalarini keltirilgan jadval orkali xam bajarish mumkin:
Birinchi misolni echish tartibini jadval orkali kurib chikamiz: D - kator va 1- ustunning kesishgan nuktasida joylashgan E va 2- kator, xamda 9- ustunning kesishgan nuktasida V natijalarga ega buladi, 3- kator va 1- ustunning kesishgan nuktasida esa 4 natijaga ega bulamiz.
Ikkinchi misolda esa, D - kator va 4 - ustunning kesishishida joylashgan 11,1 rakami kichik razryadga yoziladi va 1 soni keyingi katta razryadga siljiydi, 2 va 1 rakamlarning yigindisi 3 ga tengdir, shuning uchun 3 - kator va 8 - ustunlarning kesishgan nuktasida joylashgan B natijaga ega bulamiz.

+

0

1

2

3

4

5

6

7

8

9

A

B

C

D

E

F

0

0

1

2

3

4

5

6

7

8

9

A

B

C

D

E

F

1

1

2

3

4

5

6

7

8

9

A

B

C

D

E

F

10

2

2

3

4

5

6

7

8

9

A

B

C

D

E

F

10

11

3

3

4

5

6

7

8

9

A

B

C

D

E

F

10

11

12

4

4

5

6

7

8

9

A

B

C

D

E

F

10

11

12

13

5

5

6

7

8

9

A

B

C

D

E

F

10

11

12

13

14

6

6

7

8

9

A

B

C

D

E

F

10

11

12

13

14

15







7

7

8

9

A

B

C

D

E

F

10

11

12

13

14

15

16

8

8

9

A

B

C

D

E

F

10

11

12

13

14

15

16

17

9

9

A

B

C

D

E

F

10

11

12

13

14

15

16

17

18

A

A

B

C

D

E

F

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

B

B

C

D

E

F

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

1A

C

C

D

E

F

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

1A

1B

D

D

E

F

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

1A

1B

1C

E

E

F

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

1A

1B

1C

1D

F

F

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

1A

1B

1C

1D

1E




O’n oltilik sanoq tizimida sonlarni ayirish. Bu amalni xam o’nlik sanoq tizimi kabi bajarish mumkin.
Masalan:
AF8B(i6)
- S2Ad6)
A361(16)
O’n oltilik sanoq tizimida ayirish amalini bajarish uch o’n 1 -jadvaldan xam foydalanish mumkin. Buning ucho’n razryadlar bo’yicha kamayuvchiga mos keluvchi usto’n izlanadi xamda bu ust o’n buyicha ayriluvchi topiladi va u bilan kesishgan katordagi ayirmaga ega bulamiz. Bu kator ayirmani ifodalaydi.
Yuqoridagi misolning yechimini yukoridagi jadval orkali kuyidagicha tusho’ntirish mumkin: A usto’n buyicha joylashgan B va o’nga mos katorda joylashgan natija 1 rakami topiladi.
O’n oltilik sanoq tizimida ko’paytirish va bo’lish amalini bajarish ucho’n kuyidagi foydalanish mumkin.

*

0

1

2

3

4

5

6

7

8

9

A

B

C

D

E

F

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

1

0

1

2

3

4

5

6

7

8

9

A

B

C

D

E

F

2

0

2

4

6

8

A

C

E

10

12

14

16

18

2A

1C

1E

3

0

3

6

9

C

F

12

15

18

1B

1E

21

24

27

2A

2D

4

0

4

8

C

10

14

18

1C

20

24

28

2C

30

34

38

3C

5

0

5

A

F

14

19

1E

23

28

2D

32

37

3C

41

46

4B

6

0

6

C

12

18

1E

24

2A

30

36

30

42

48

4E

54

5A

7

0

7

E

15

1C

23

2A

31

38

3F

46

4D

54

5B

62

69

8

0

8

10

18

20

28

30

38

40

48

50

58

60

68

70

78

9

0

9

12

1B

24

2D

36

3F

48

51

5A

63

66

75

7E

87

A

0

A

14

1E

28

32

3C

46

50

5A

64

6E

78

82

8C

96

B

0

B

16

21

2C

37

42

4D

58

63

6E

79

84

8F

9A

A5

C

0

C

18

24

30

3C

48

54

60

6C

78

84

90

9C

A8

B4

D

0

D

1A

27

34

41

4E

5B

68

75

82

8F

9C

A9

B6

C3

E

0

E

1C

2A

38

46

54

62

70

7E

8C

9A

A8

B6

C4

D2

F

0

F

1E

2D

30

4B

5A

69

78

87

96

A5

B4

C3

D2

E1




Topshiriqlar:



1 - TOPShIRIK

Berilgan butun sonlarni o’nlik sanok tizimidan ikkilik sanok tizimiga utkazing:

  1. 207 5) 85 9) 112 13) 128 17) 124 21) 111

  2. 189 6) 66 10) 99 14) 150 18) 151 22) 222


  1. 113 7) 71 11) 120 15) 200 19) 117 23) 142

  2. 164 8) 63 12) 100 1б) 166 2о) 131 24) 134

Berilgan butun sonlarni o’nlik sanok tizimidan o'n oltilik sanok tizimiga utkazing:

1) 44 5) 99

9) 386

13) 694 17)

451

21) 881

2) 97 6) 33

10) 592

14) 777 18)

572

22) 942

3) 22 7) 87

11) 110

15) 274 19)

378

23) 816

4) 29 8) 48

12) 829

16) 555 20)

496

24) 778

Berilgan aralash sonlarni o’

nlik sanok tizimidan ikkilik sanok tizimiga utkazing

1)

88,67

7) 06,254

13) 27,115

19)

126,14

2)

20,65

8) 4,75

14) 35,35

20)

121,121

3)

33,1024

9) 46,666

15) 51,123

21)

21,56

4)

16,724

10) 135,67

16) 77,60

22)

18,236

5)

43,875

11) 142,78

17) 87,65

23)

19,286

6)

86,657

12) 134,87

18) 98,76

24)

23,56




Berilgan aralash sonlarni ikkilik sanok tizimidan o’nlik sanok tizimiga utkazing:

1)

100,1

7)

1100,101

13)

1111,01

19)

100,1011

2)

101,0101

8)

11,0101

14)

1001,0101

20)

110,0101

3)

1010,101

9)

1101,10

15)

110,110

21)

10101,1

4)

111,01

10)

1001,110

16)

11111,11

22)

10001,011

5)

110,10

11)

1011,111

17)

11001,01

23)

11011,110

6)

1011,11

12)

1001,101

18)

11101,11

24)

10110,101




Berilgan sonlarni o’n oltilik sanok tizimidan o’nlik sanok tizimiga utkazing:

1) 34AE

5) FFFF

9) F5S1

13) 1234

17) 6A6F

21)

ADEC

2) F695

6) V8S5

10) 80D2

14) 7A7A

18) 76AD

22)

7EFB

3) 70AS

7) A8F1

11) 4A70

15) 19FA

19) 43FE

23)

FA4D

4) 2F4D

8) 4170

12) DSDS

16) 5019

20) 76DD

24)

DD67

O’n oltilik sanok tizimida kushish amalini bajaring



  1. 10A + E512

  2. 146+386

  3. 092 + 4A8

  4. 1A4 + A5

  5. 017 + 1D3

  6. 992 +124

  7. 919 + 8A1

  8. 12A + AA1 O’n oltilik sanok

9) 5B16 + F40

  1. 74FA + A7D

  2. 8370+967

  3. 28EB + F41

  4. 47F1 + 3BB

  5. 6S1D + 180

  6. 8F15 + ADEF

  1. FEA6 + FE8

  2. FFFE + DADA

  3. 67FA + AEFA

  4. 35DA + FDA3

  5. ECCC + ADC

  6. EADF + DFB

23) BCDA + BDA 16) 9ABD + DDAB 24) DA85 + FCB tizimida ayirish amalini bajaring

  1. FF2 - AB4

  2. AD12 - E1A

  3. F1 - A28

  4. 9A12 - 8F4

  5. 2AA1 - 919

  6. 7E2F - 9A4

  7. D11D - 12A

  8. 4FA2 - 8C2

9) 3FEF - 10 17) FEA6 - DE8
10) DD99 - 99D 18) FFFE - AADE
11) E702 - DA1 19) FFFA - ADFA

  1. F40A - DBB 20) 35DA - FAA3

  2. E514 - FF8 21) ECCC - ADC

  3. 999A - A99 22) EADF - DFA

  4. D7F1 - C12 23) BCDA - FDA

  5. EDF6 - DE6 24) DA8E - FCB

O’n oltilik sanok tizimida kupaytirish amalini bajaring

  1. 1A4 * A1 9) E7BE * F4F 17) FEA6 * FE8

  2. 3EA * 1C 10) 4BAD * B9E 18) FFFE * DADA

  3. 2F2 * 8D 11) 8FDE * ECE 19) 67FA * AEFA

  4. B12 * CC 12) 6EDE * FBA 20) 35DA * FDA3



  1. 6F6 * B4 13) E5AA * 89B 21) ECCC * ADC

  2. C28 * 2A 14) 9ADA * B3D1 22) EADF * DFB

  3. 7EF * EA1 15) E1AE * FFB2 23) BCDA * BDA

  4. 66A * AA4 16) EFA6 * BDF6 24) DA85 * FCB


Download 3,29 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   93   94   95   96   97   98   99   100   ...   112




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2025
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish