O‘zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’limi vazirligi

Tayanch tushunchalar: Ma’lumotlar bazasi, banki, ekspert tizimlari, sun’iy intellect.
Ma’lumotlar bazasi va banki haqida ma’lumotlar
Tashkiliy boshqaruvning zamonaviy axborot tizimlari qaror qabul qiluvchi mutaxassislar, rahbarlarga o’z vaqtida, ishonchli axborotlarni kerakli miqdorda olishga, avtomatlashtirilgan ofislarni tashkil qilish, kompyuterlar va aloqa vositalarini qo’llash bilan tovushli va rasmli tasvirlarga ega tezkor yig’ilishlarni o’tkazish uchun sharoitlar yaratishda yordam ko’rsatishga mo’ljallangan. Bunga zamonaviy axborot- kommunikatsiya texnologiyalariga o’tish orqali erishiladi.
Zamonaviy axborot-kommunikatsiya texnologiyalari - bu, quyidagilarga asoslangan texnologiyalardir:

• 
  SHK va tashkiliy texnikalarni hamma joyda qo’llash;
  
• 
  Foydalanuvchilarni (hisoblash texnikasi va dasturli sohada kasb egasi
  

bo’lmaganlarni) axborot jarayonlarida faol ishtirok etishida;

• 
  Do’stona foyalanuvchi interfeysining yuqori darajasiga;
  
• 
  Umumiy va muammoli belgilanishdagi amaliy dasturlar paketidan keng
  

foydalanishga;

• 
  Foydalanuvchi uchun ma’lumotlar bazalari va dasturlarga shu jumladan, SHKning
  

mahalliy va global tarmoqlari tufayli uzoqdagilarga ham kirish imkoniyatlariga;

• 
  Mutaxassislarning avtomatlashtirilgan ish joyi yordamida boshqaruv qarorlarini ishlab chiqish va qabul qilishda vaziyatlarni tahlil qilishga;
  
• 
  Sun’iy bilim tizimlarini qo’llashga;
  
• 
  Ekspert tizimlarni tadbiq etishga;
  
• 
  Telekommunikatsiyalar vositalaridan foydalanishga;
  
• 
  Geoaxborotli tizimlar va boshqa texnologiyalarini yaratishga.
  

Ma’lumotlarning avtomatlashtirilgan banklari.
Hozirgi vaqtda mamlakatimizda boshqaruvning avtomatlashtirilgan tizimlarini ishlab chiqishning katta tajribasi to’plangan. Bu tajriba ABT va har qanday boshqa axborot tizimlarini ishlab chiqishning markaziy masalasi, ma’lumotlarni tashkil qilish, saqlash va kompleks foydalanishdan iborat ekanligini ta’kidlaydi. Yakuniy natijada bu ma’lumotlarni boshqarishning rivojlangan tizimlarini yaratilishiga olib keldi, ular hisoblash texnikasi vositalaridan foydalanish asosida qurilgan har qanday axborot tizimining asosi bo’ladi.
Ma’lumotlar banklari tamoyili asosida loyihalashtirilgan boshqarishning avtomatlashtirilgan tizimlari bir qator o’ziga xos xususiyatlarga egaki, ular asoslari belgilangan vazifalar majmuini hal qilishga mo’ljallangan, ma’lumotlar massivlarining tizimi bo’lgan oldingi ishlanmalardan alohida farqlanadi. Ma’lumotlarning avtomatlashtirilgan banklaridan foydalanishi o’zaro bog’langanma’lumotlar majmuiga ko’p jihatdan kirishni, amaliy dasturlaming ma’lumotlarni jismoniy va mantiqiy tashkil qilish o’zgarishlaridan, mustaqilligining ancha yuqori darajasini, ma’lumotlarni boshqarishning integrasiyalashishi va markazlashishini, ortiqcha ma’lumotlarni bartaraf qilishni, paketlarni birga bo’lishlik imkoniyatini va ma’lumotlarni teleprosessorli ishlab chiqishni ta’minlaydi.
Shu bois ham qo’llanishning har qanday sohasi uchun ABTni ishlab chiqish eng avvalo ma’lumotlarning avtomatlashtirilgan bankini tashkil qilish bilan bog’liqdir.
Ob’yektning holati haqidagi axborot har qanday boshqaruvning asosi bo’lgani uchun, xuddi avtomatlashtirilgan tizimlardagi ma’lumotlar, ularning tashkil qilinishi, mukammal olib borilishi, saqlanishi, foydalanilishi tizimning markazi bo’ladi. Texnik va dasturiy vositalar vaqt o’tishi bilan o’zgaradi, ammo ma’lumotlar qoladi, ular bilan ishlash ancha qimmatli ish bo’ladi va xuddi shu bois ham ularni tashkil qilishning, ma’lumotlar bankini yaratishning asosida tizimli tamoyillar yotadi.