O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi z. M. Bobur nomidagi andijon davlat universiteti qo’lyozma huquqida

"Munosabat oynasi" usuli. Xalqimizda "qiyofa, yuz-qalb oynasi", - degan naql bor. Bundan yuz, qarash - munosabatlar oynasi degan xulosani xam chiqarish mumkin. Agar insonga sinchiklab qaralsa, uning yuz - qarashida ichki dunyosini ko`rish mumkin. Savol tug`ilishi tabiiy: doimo kulib yurgan odam bilan muloqot qilish osomni yoki aksincha, qiyofasi qattiq odam bilanmi. Tabiiyki, birinchi toifadagi odamlar bilan suxbatlashish oson. Inson kimlarga jilmayadi: do`stlarigami yoki yokmagan odamlargami
Bu mexanizm qismlari quyidagilardan iborat.
1. Ko`pchilik odamlar o`z dustlariga yoqimli samimiy jilmayadilar.
2. Agar siz bilan muloqot qilayotgan odamning yuz qiyofasi yoqimli jilmayishini ko`rsangiz, bilingki bu uning sizga nisbatan "Men Sizning do`stingizman" - deb berayotgan xabari bo`ladi.
3. Dust - biror bir masalada, ishda siz bilan xamfikr odam.
4. Insonning eng muxim extiejlaridan biri, ximoyalanish va bexavotirlik extijidir. Do`st - bu ximoyalanishni oshiruvchi inson, ya'ni shaxsning eng muxim extiejlarini qondirishga yordam beradi.
5. Qoniqish xissi insonga ijobiy xissiyot uyg`otadi.
6. Inson doimo o`zida ijobiy xissiyot uyg`otuvchi odamlarga muxtoj.
7. Agar biror kimsa, ijobiy xissiyot uygotsa u xoxlasa, xoxlamasa attarktsiyani shakllantiradi. "Munosabatlar oynasi" usulini psixologik mexanizmi ana shundan iborat.
Xar bir raxbar qo`li ostidagi xodimlariga o`z tutgan yo`lini faqat tushuntirishi emas, balki bu bilan xamfikr bo`lib, uning nuqtai nazarini qalban xis qilishlariga erishgan bo`lishni xoxlasa, u insonlar psixologiyasi haqida bilimlarini doimo boyitib borishi zarur.
Raxbarlikning kasbiy qoidasining ikkinchisi quyidagicha. "Raxbar uchun o`z qo`l ostidagi xodimlarini o`ziga jalb qilish kasbiy zarurat. Shuning uchun o`z xodimlari bilan bo`lgan munosabatlarda yuz qiyofasi doimo muloyim bo`lishi, ularga jilmayib murojaat qilishi lozim".
Kompliment - bu insonning ijobiy sifatlarini bir oz kuchaytirib aytiladigan so`zlardir. Shu bilan birga raxbar va xodimlar urtasidagi xizmat munosabatlarida attraktsiyani shakllantirish yo`llaridan biridir. Inson o`ziga qaratilgan komplimentni eshitganda unda ijobiy xissiyot uyg`onadi. Bunday "oltin so`zlar" ta'sirining psixologik mexanizmi qanday. Agar kimgadir "Siz o`zingiz aqllisizku", "Siz kuchlisiz", "Siz odamlarga juda yaxshi ta'sir ko`rsata olasiz!" deb ta'kidlab tursangiz, agar bu xislatlar unda bo`lmasa xam u odam o`zining bu "qobiliyatini" yuzaga chiqarish, o`zini sizga ko`rsatishga harakat qiladi. Kompliment ta'sir mexanizmi asosida ishontirish psixologik mexanizmi yotadi. Ma'lumki, insonga orzularining ro’yobga chiqishini ishontirish mumkin. Ishontirish bu orzularining sirtdan amalga oshishiga ishonishini orttirsa, bu asosiy ijobiy emotsiyalarining hosil bo`lishiga olib keladi.[31].