O‘zbеkiston rеspublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi

2. Pik-transformatorlar.
Elektron texnikasida boshqariladigan ventil 
(masalan, tiristor)ni rostlash uchun kuchlanish impulsi keskin o‗tkir (piksimon) 
shaklda bo‗lishi kerak. Bunday impulslarni sinusoidal o‗zgarayotgan kuchlanish 
berilgan piktransformator yordamida olish mumkin. 

---

25 
Pik-transformator –o‗zagi magnit jihatdan kuchli to‗yingan odatdagi ikki 
chulg‗amli 
transformatordir. 
Pik-transformatorlari 
ikki 
modifikatsiyali 
tayyorlanadi: to‗g‗ri burchak shaklidagi gisterezis xalqali po‗lat o‗zakdan 
tayyorlangan magnit o‗tkazgich yoki to‗yinish uchastkasiga ega bo‗lgan magnit 
o‗tkazgichli. Pik – transformatorlarida ikkilamchi chulg‗amidagi impuls 
kuchlanishi, birlamchi chulg‗amiga berilgan sinusoidal kuchlanish oqibatida paydo 
bo‗lgan magnit oqimining o‗zgarishi tufayli byjudga keladi.
Tokning sinusoidalligini saqlab qolish va o‗ta kuchlanishlarni kamaytirish 
uchun, uning birlamchi chulg‗amini o‗zgaruvchan tok tarmog‗iga katta qo‗shimcha 
qarshilik R
qo‘sh 
orqali ulanadi. Bu holdabirlamchi chulg‗amdan magnitlovchi 
sinusoidal tok 
i
1
o‗tadi; bundatransformatorning magnitlanish xarakteristikasi egri 
chiziqli bo‗lganligidan uning magnit oqimi Ф yassi ko‗rinishdagi trapetsiogal 
shaklga ega bo‗ladi. 
1.10-rasm
. Aktiv qarshilikli (a-elektr sxemasi, b-magnit oqimi, ikkilamchi kuchlanish va 
birlamchi tok o‘zgarishi grafigi) va magnit shuntli (c-elektr sxemasi, d-birlamchi, ikkilamchi 
kuchlanish va magnit oqimi o‘zgarishi grafigi) pik-transformatorlar

---

26 
Shu sababli transformatorning ikkilamchi chulg‗amida pik (cho‗qqi) simon 
shakldagi kuchlanish U
2
hosil bo‗ladi (1.10-rasm). Magnit oqim Ф va tok i
1
nol 
qiymatidan o‗tish paytida ikkilamchi kuchlanish maksimum (U
2m
a
x
) qiymatga 
erishadi. Pik-transformatorlarining magnit o‗tkazgichi odatda temir nikelli 
aralashma (permaloy)dan tayyorlanadi.