O‘zbеkiston rеspublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi

 
1.5. ELEKTRLASHTIRILGAN TEMIR YO‘L VA SHAHAR ELEKTR 
TRANSPORTLARIUCHUNKUCHTRANSFORMATORLARININGO‘ZIG
AXOSXUSUSIYATLARI 
 
Elektrlashtirilgan temiryo’l transporti 
(masalan, elektrovoz) 
uchun kuch 
transformatorlari. 
Elektrlashtirilgan temiryo‘l transportiga elektrovoz va 
elektropoezdlar kiradi. Ularni harakatga keltiruvchi elektr motorlariga energiyani 
o‗zgarmas yoki o‗zgaruvchan tok kontakt tarmoqlari orqali beriladi.
Elektrlashtirilgan 
temir 
yo‘l 
transporti 
yuksak 
texnik-istisodiy 
ko‘rsatkichlarga ega va ekologik jihatdan toza bo‘lgan transportdir. Shu tufayli 
MDH mamlakatlarida, shu jumladan O‗zbekistonda ham elektrlashtirilgan temir 
yo‘l va shahar elektr transportlari keng rivojlanmoqda.
Elektrlashtirilgan temir yo‘l transportida tortish ("asosiyta'minlovchi") 
transformatorining asosiy vazifasi elektrtarmog‘i kuchlanishi U ni tortish elektr 
motori uchun zarur bo‘lgan kuchlanishga qadar kamaytirib berishdan iborat (1.11-
rasm). O‗zgaruvchan tok sistemasi 25 kV (yoki 2

25 kV) bo‗lganda tortish 
transformatori podstantsiyalarining har qaysisida ikkitadan pasaytiruvchi uch fazali 
uch chulg‗amlitransformator o‗rnatilgan bo‗ladi. 
Kuchlanishi 25 kV bo‗lgan chulg‗amidan alohida ta‘minlash liniyalari orqali 
kontakt tarmog‗iga kuchlanishberiladi. "Ikki sim rels (IS-R)" deb ataluvchi 
liniyalar bo‘yicha elektrlashtirilgantemiryo‘lliniyasi uchun yordamchi bo‗lgan 
iste‘molchilar energiya bilan ta'minlanadi. Bu holda transformatorlarning bir xil 
fazasi rels tarmog‘iga, boshqafazalari esa kontakt tarmog‘iga ulanadi. 

---

27 
2

25 kV sistemali tortish transformator podstantsiyalarida bir fazali kuch 
transformatorlari qo‗llaniladi. Ularning ikkilamchi chulg‘ami har qaysisi 25 kV 
kuchlanishli ketma-ket ulangan ikkita sektsiyadan tashkil topgan (1.11-rasm). 
Sektsiyalar bunday ulanganda kontakt tarmog‗ini 50 kV kuchlanish bilan 
ta'minlashga imkon beradi. Bu kuchlanish temir yo‗l bo‗ylab maxsus AT 
punktlarida joylashtirilgan liniya AT lari yordamida rostlab turiladi.