O'zbekiston respublikasi oliy va o'rta maxsus ta’lim vazirligi

106-rasm. Ingichka ichak devori.
1 - aylanma burmalar; 2 - seroz parda
qavati; J -  muskul qavati; 4 -  qorin parda.
harakatchan bo'ladi va ko'ndalang
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

Fiziologiyasi.
Ovqat bo'tqasi 
m e’dadan o 'n ikki barmoq ichak­
ka o 'tg a c h , m e’da o sti bezi 
shirasi, jigardan ajralgan o 't va 
ichak shiralari bilan aralashib, 
shimilishga tayyor bo'ladi. O 'n 
ikki barmoq ichak shirasi m e’da 
osti bezi shirasini faollashtiradi, 
yog'lar, uglevodlar va oqsil mod­
dalarni parchalab, shim ilishga 
tayyorlaydi. Shimilish jarayoni 
o 'n ikki barmoq ichak shilliq 
qavatida joylashgan vorsinkalar 
orqali boshlanib, asosan, ingich­
ka ichakda sodir bo'ladi. Ovqat 
bo'tqasi ingichka ichakka o'tgach, 
ichak devoridagi uzunasiga qarab 
joylashgan silliq muskullarning 
qisqarishi natijasida ichakni soat 
mayatnigiga o'xshash harakatlan- 
tirib, ovqat bo'tqasini chayqalti- 
rib, ichak shirasi bilan aralashti- 
rib, s h im ilish g a ta y y o rla y d i.
Ko'ndalang (doira) bo'lib joylashgan silliq muskullar esa yuqoridan pa­
stga (y o 'g 'o n ichakka) qarab chuvalchangsimon bo 'g 'im m a-b o 'g 'im (pe- 
ristaltika) qisqarib, ovqat bo'tqasining yuqoridan pastga qarab yo'nalishi- 
ni ta’minlaydi. Peristaltik qisqarish, odatda, ichakda ovqat bo'lganda shilliq 
qavatdagi nervlarning qitiqlanishi orqali ro'y beradi. Ichak harakati nerv 
sistemasidan tashqari, qon (gumoral)ning tazyiqi ostida ham sodir b o 'la ­
di. Ovqat bo'tqasi shilliq bilan aralashgandan so'ng shilliq qavatda jo y ­
lashgan vorsinkalar orqali qonga so'riladi. Ingichka ichak shilliq qavati 
yuzasi (vorsinkalar bilan) tekislanganda 4— 5 m
2
bo'lib, uning har bir 
mm
2
da 22— 40 dona vorsinka joylashgan. Shuning uchun ham ovqat 
moddasi 
eritmalari osongina so'riladi. Aminokislotalar va glukozalar 
qonga, yog'lar esa, asosan, limfaga so'riladi.