O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta’lim vazirligi urganch davlat universiteti “mehnat ta’limi” kafedrasi

Elektr o’tkazuvchanlik. 
Metallarda elektr o’tkazuvchanlik har xil bo’ladi. Elektr tokiga eng oz 
qarshilik ko’rsatadigan metallar elektrni yaxshi o’tkazadi. O’lchov birligi Om. 1 
mm
2
yuzadan uzunligi 1 metr materialni tokka qarshilik qilish qobiliyati. 
Metallarni temperaturasi oshishi bilan elektr o’tkazuvchanligi kamayadi va 
aksincha. Metallni absolyut nol (-273 
o
C) da sovutilganda elektr qarshiligi nolga 
teng bo’ladi.
Magnit xossalari. 

---

23 
 
Po’lat va cho’yanni magnit xossalari ularning kimyoviy tarkibigina emas, 
balki ichki tuzilishiga ham bog`lik. Bundan shu narsa kelib chikadiki magnit 
xossalari doimiy emas, ularga termik va mexaniq ishlov berilganda o’zgaradi. 
Temirni sovuq xolatida magnit xossalari ancha sezilarli bo’lib, uni 
qizdirilganda magnit xossalari ancha kamayib boradi va butunlay yoqolishi 
mumkin. 
Magnit xossalariga ega bo’lgan po’lat texnikada juda ko’p tarmoqda 
ishlatiladi. Misol, rudalarni saralashda, temir-tersakni ko’tarishda, dinamik 
mashinalarda, radio-telefon, telegraf apparatlarining detallarini tayyorlashda 
ishlatiladi. 
 
Ba`zan magnit xossalariga ega bo’lmagan, po’latlarni ishlatishga to’g`ri 
keladi. Bunday po’latlarni tarkibida ma`lum miqdorda nikel va marganets bo’ladi. 
Kimyoviy xossalari. 
 
Metallar va qotishmalar muhit ta`sirida kimyoviy o’zgaradi. Bu 
o’zgarishlarni 
korroziya deb ataladi.
Korroziya turli metallarda turlicha ro’y beradi: temir zanglaydi, misni ustki 
qismi ko’qaradi, qo’rg`oshin hiralashadi, alyuminiy qorayadi va hokazo. 
Ko’p metallar va qotishmalar by yuqori temperatura sharoitida kimyoviy 
o’zgaradi. 
Metallar qizdirilganda oksidlanib, ustki qismida kuyindi hosil qiladi.
Metallarni oksidlanishi, bug`lanish va boshqa hodisalar sababli nobud 
bo’lishi