O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent davlat iqtisodiyot universiteti abdurahmonov Q. X., Boqiyeva I. A

3.2.Boshqaruv auditining tashkiliy asoslari 
 
Auditorni tekshirishga jalb etish tartibi.
Xo’jalik subyektiga auditorni 
tanlash huquqi berilgan. Odatda, u auditorlik tashkilotiga auditorlik tekshiruvini 
o’tkazish uchun uni jalb etish to’g’risida rasmiy taklif bilan chiqadi. Rozilik 
bildirilgan taqdirda auditor mijozga majburiyat xatini yuboradi, unda u o’zining audit 
oldiga qo’yilgan vazifaga, mijoz oldidagi javobgarlik darajasiga va xulosani taqdim 
etish shakliga roziligini hujjat bilan tasdiqlaydi. 
Auditorlik tashkiloti va xo’jalik subyekti o’rtasida xatlar almashuvidan so’ng 
ikki tomonlama shartnoma tuziladi. Shartnomada ko’yidagilar ko’rsatilishi zarur: 

---

60 
•
shartnoma predmeti va tomonlar majburiyatlari; 
•
auditorlik nazoratini o’tqazish muddati va joyi; 
•
ishlar qiymati va hisob-kitoblar tartibi; 
•
ishni topshirish va qabul qilish tartibi; 
•
konfidenstiallik; 
•
tortishuvlarni xal etish; 
•
belgilangan muddatdan oldin shartnomani tugatish; 
•
fors-major holatlar; 
•
boshqa shartlar; 
•
shartnomani amal qilish muddati va tomonlarning yuridik manzillari. 
Auditorlik tashkiloti tomonidan qabul qilinishi lozim bo’lgan sifatni nazorat 
qilish siyosatining maqsadlari, odatda, quyidagilarni o’z ichiga oladi: 

professional talablar – tashkilot personali mustaqillik, halollik, holislik, 
maxfiylik tamoyillariga va professional xatti-harakat normalariga amal qilishi kerak; 

ko’nikmalar va bilimdonlik – tashkilot personali auditorlik standartlarini 
o’zlashtirgan va ularga amal qiluvchi hamda majburiyatlarni vijdonan bajarish uchun 
talab etiladigan kasbiy bilimlarga ega bo’lgan xodimlardan iborat bo’lishi lozim; 

topshiriqlarni berish – auditorlik ishi texnik tayyorgarlikka va ushbu 
sharoitda talab etiladigan kasbiy bilimlarga ega bo’lgan xodimlarga topshirilishi 
zarur; 

vakolatlarni topshirish – ishni yetarli darajada yo’naltirish, bajarilgan ish 
sifat standartlariga mos kelishiga ishonch hosil qilish uchun barcha darajalarda ishni 
nazorat qilish va tekshirib turish lozim; 

maslahatlashish – zarur hollarda (tashkilot ichida ham, uning tashqarisida 
ham) tegishli bilimlarga ega bo’lgan mutaxassislar bilan maslahatlashib turish darkor; 

mijozlar bazasi – potenstial mijozlarni baholashni va mavjudlarini tahlil 
qilishni doimiy ravishda o’tkazib turish zarur. Yangi mijoz bilan ishlash yoki u bilan 
hamkorlikni davom ettirish masalasini hal etishda auditorlik tashkilotining 
mustaqilligi, uning xizmatlarni kerakli tarzda ko’rsata olishi va mijoz rahbariyatining 
halolligi kabi omillardan kelib chiqish kerak; 

---

61 

monitoring – sifatni nazorat qilish siyosati va tartib-taomillarining 
mosligini va operastiyalarning samaradorligini doimiy ravishda nazorat qilish lozim.