O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent viloyati chirchiq davlat pedagogika instituti

Bemorning umumiy holatini, ahvolini belgilovchi bir necha alomatlar
1. Tana tuzilishi – konstitutsiyasi.
2. Trofikasi – teriosti yog‘ qatlami rivojlanganligi (ozg‘in yoki semizligi).
3. Teri qoplami rang-ro‘yi elastikligi va shu turdagi ba’zi kasalliklarda o‘zgarib turadi.
4. Tana harakatining o‘zgarib chegaralanishi yoki qiyinlashuvi.
5. Tana qismlarining simmetrikligi. Ushbu belgilar yig‘indisi va bemor tashqi ko‘rinishi tibbiy tilda – habitus deb ataladi. Agar tibbiy xodim kasalliklar alomatlari va asorati sifatida tana holati qanday o‘zgarishlarga duchor bo‘lishini bilsa, bemorning habitusiga qarab, u haqida anchagina informatsiyaga ega bo‘ladi. Bu esa davolanishni qay tarzda olib borishni va qanday muolajalar belgilashni aniqlab beradi.
Mavzu № 4 Davolovchi jismoniy tarbiya massajning umumiy asoslari.
Mavzu rejasi:

1. 
   Uqalash (massaj) haqida tushuncha
   
2. 
   Massaj usullari.
   
3. 
   Massaj turlari.
   
4. 
   Massajning organizimga ta’siri.
   
5. 
   Massajga qarshi ko’rsatmalar.
   

Davolovchi uqalash
Uqalash - maxsus apparatlar yoki uqalovchining qo‘li bilan odam tanasining turli sohalariga mexanik ta’sir etish.
Davolovchi effekt mexanizmi. Uqalashning ta’sir mexanizmi asosida markaziy asab tizimi bilan regulatsiya qilinadigan bir-biriga bog'liq reflektor, neyrogumoral, neyroendokrin, moddalar almashinuvi jarayonlari yotadi. Bu reaksiyalarning boshlang‘ich guruhida teri mexanoretseptorlari ta’sirlanadi. Mexanik ta’sir energiyasi elektr impulsiga aylanadi, markaziy asab tizimiga uzatiladi. Uqalash odam organizmiga har taraflama ta’sir o‘tkazadi, avvalo asab tizimiga.
Uqalash ta’sirida asab tizimi qo‘zg‘aluvchanligi oshishi yoki kamayishi mumkin, bu uning funksional holatiga va ta’sir usuliga bog‘liq.
Uqalash terida trofik jarayonlarni yaxshilaydi, ter va yog‘ bezlari funksiyasini stimullaydi, qon va limfa aylanishini faollashtiradi. Uqalash natijasida teri mushak tonusi oshadi, terining elastikligi, tarangligiga ta’sir etadi.
Uqalash yurak-qon tomir tizimiga ijobiy ta’sir ko‘rsatadi: periferik tomirlarning biroz kengayishi kuzatiladi, chap qorincha va chap bo‘lmacha ishlari yengillashadi, yurak mushaklari qisqarishi yaxshilanadi, kichik va katta qon aylanish doirasida dimlanish holatlarini yo‘qotadi, qon va to‘qimalar orasida gaz almashinuvi yaxshilanadi, kislorodning to‘qimalar bilan yutinishi oshadi.
Uqalash sinovial suyuqlikning sekretsiyasini faollashtirib, shishlarning so‘rilishiga yordam beradi.