O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent viloyati chirchiq davlat pedagogika instituti

Tana vazni yoshga qarab quyidagicha o’zgaradi:
- yangi tug’ilgan qiz bolalarning o’rtacha vazni 3,0 kg,
- o’g’il bolalarniki esa 3,4 kg bo’ladi;
- bolaning vazni tug’ilgandan keyin birinchi oyda 600 gr,
ikkinchi oyda 800 gr ortadi;
- bir yashar bolaning vazni tug’ilganidagi vaznidan 3 marta ortib 9-10 kg ga yetadi;
- 2 yoshli bolaning vazniga 2,5-3,5 kg qo’shiladi;
- 4,5,6 yoshli bola vazniga har yili 1,5-2,0 kg vazn qo’shilib boradi.
7 yoshdan boshlab ularning vazni tez ortib boradi.
- 10 yoshgacha o’g’il bolalar bilan qiz bolalar vazni bir xil o’zgaradi.
- Jinsiy yetilish boshlanishi bilan qizlarning vazni 4,5-5,0 kg da
- 14-15 yoshda har yili 5- 8 kg ortadi.
- O’g’il bolalarda esa 13-14 yoshdan vazni 7-8 kg ortadi,
- 15 yoshdan boshlab esa ularning vazni qizlarning vaznidan ortib ketadi. Rivojlanishning uzluksizligi.
Bolalarni individual o’sish va rivojlanishini e’tiborga olmasdan turib ta’lim- tarbiya ishlarini amalga oshirish mumkin emas. Bolalarning yoshlariga nisbatan aqliy kamol topishi ularning shaxsiy qobiliyatiga va atrof- muhit sharoitiga ham bog’liqdir. Ularning aqliy va psixologik rivojlanishi bolalarni o’rab turgan muhitga va o’quv- tarbiyaviy ishlarga ham bog’liqdir. Shu bilan birga kichik maktab yoshidagi bolalar o’rtasida o’ta qobiliyatlilari ham uchrab turadi.
Bularni vunderkindlar ( nemis tilida sexrli bolalar) deyiladi.
Akseleratsiya. Akseleratsiya yosh avlodning ruhan va jismonan tezlashuvidir. Hozirgi davrda keyingi 100-150 yil ichida bolalar va o’smirlar akseliratsiya jarayonlari kuzatilmoqda. Bunday akseleratsiya O’zbekistonda ham ko’zga tashlanmoqda. Yangi tug’ilgan chaqaloqlarning bo’yi 5-6 smga, kichik va o’rta maktab yoshidagi bolalarning bo’yi 10-15 smga, 8-10 kg ga ortdi. Akseleratsiya ruhiy va jismoniy rivojlanishda kuzatilmqda.
Bolalik davrlari
1. Yangi tug’ilgan davr – birinchi 10 kun;
2. go’daklik yoshi davri - 1 yoshgacha;
3. Ilk bolalik davr - 1 – 3 yosh;
4. Birinchi bolalik davr – 4-7 yosh;
5. Ikkinchi bolalik davr – o’g’il bolalar 8 - 12 yosh; qiz bolalar 8 - 11 yosh;
6. O’spirinlik yosh davri- o’g’il bolalar13 - 16 yosh; qiz bolalar 12 - 15 yosh;
7. Navqironlik davr yoshi- o’g’il bolalar 17 - 21 yosh; qiz bolalar 16 – 20 yosh;
8. Yetuklik yoshi- birinchi davr: erkaklik 35 yoshgacha; ayollar 21- 35 ; ikkinchi davr: erkaklik 36 - 60 yosh; ayollar 36 - 55 yosh;
9. Qarilik yoshi -erkaklar 61 - 71 yosh; ayollar 56 - 74 yosh;
10. Keksalik yoshi- erkaklar va ayollar 90 yoshgacha;
11. Uzoq umr ko’ruvchilar- erkak va ayollar 90 yosh va undan yuqori.