O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi toshkent moliya instituti k. Z. Xomitov


Ko„chmas mulk qiymatini baholash yondashuvlari



Download 5,91 Mb.
Pdf ko'rish
bet62/430
Sana31.01.2022
Hajmi5,91 Mb.
#420581
1   ...   58   59   60   61   62   63   64   65   ...   430
Bog'liq
Кучмас МКБ Дарслик pdf

 Ko„chmas mulk qiymatini baholash yondashuvlari 
va usullari 
Bu usullarni hisob-kitoblarni bajarish jarayoniga nisbatan o‗z 
yondashuvlari bo‗yicha tasniflash mumkin. Mutaxassislarda eng ko‗p 


85 
tanilgan, shu tasnif bo‗yicha ko‗chmas mulkni baholash usullari uchta 
guruhga birlashgan:
1) Xarajatli yondashuv;
2) Daromadli yondashuv;
3) Qiyosiy yondashuv. 
Xarajatli yondashuv usullari. 
a) Balans qiymati usuli 
va tuzatilgan balans qiymati usuli. 
Ko‗chmas mulk (korxona)ning qiymati u o‗tmishda qanday salohiyat 
to‗plaganiga bog‗liq. Bu salohiyatning eng muhim tavsifi uning aktivlari 
qiymatidir. Aktivlarni baholash negizida balans (yoki kitobiy) qiymat 
usuli yotadi. Xalqaro buxgalteriya hisobi tamoyillariga muvofiq, 
korxonaning balans qiymati korxonaning yemirilish natijasida olib 
tashlangan aktivlari bilan uning majburiyatlari orasidagi farqdan iborat. 
b)
O„rindoshlik usuli

Aktivlarning joriy qiymatini baholash negizida o‗rindoshlik va 
tugatish qiymatlari usullari yotadi. O‗rindoshlik usuli quyidagi savolga 
javob olish imkonini beradi: shunday biznesni hozir boshlash va bozorda 
o‗xshash mavqega erishish uchun qancha mablag‗ zarur? Mazkur usul 
baholanadigan mulkning funksional, iqtisodiy va jismoniy yemirilishi 
uchun qilingan tuzatishlarni hisobga olgan holda uning o‗rindoshlik 
qiymatini belgilash orqali korxona mulkining iqtisodiy qiymatini 
aniqlashni o‗z ichiga oladi. 
d) Tugatish qiymati usuli

Tugatish qiymati korxona tugatilganidan, aktivlar sotilganidan va 
qarzlar to‗langanidan keyin qancha mablag‗ qolishini ko‗rsatadi. 
Ma‘lumki, tugatish qiymati tuzatilgan balans qiymatidan tugatishga 
ketgan chiqimlar miqdoriga qaraganda kamdir. Bu komission olib 
sotishlarni, tovar zaxiralarini sotishga, debitorlik qarzini yig‗ishga, 
xodimlarni bo‗shatishga ketadigan xarajatlarni o‗z ichiga oladi. Bundan 
tashqari, tezkor sotuvlarda sotilish narxi odatda bozordagi normal 
narxdan kamroq bo‗ladi. Tugatish qiymati usuli joylashgan o‗rni, 
ixtisoslashganlik, likvidlik darajasi singari o‗ziga xos omillarni hisobga 
olgan holda korxona mulkini ro‗yxatga olishni va har bir aktivni 
baholashni mo‗ljallaydi. Bunda shulardan biri tugatish qiymatini 


86 
oshirgan holda boshqalarini kamaytiradi. Keyin majburiyatlar va 
tugatish chiqimlarini ayiradilar. Tugatish qiymatidan biznes daromad 
keltirmaganida 
va 
rivojlanish 
istiqboliga 
ega 
bo‗lmaganida 
foydalaniladi. Shunday qilib, tugatish qiymati korxonaning bankrotlikka 
uchrashi ehtimoli katta bo‗lganida uning minimal sotilish narxini 
belgilaydi.
 
e) Tiklash usuli
Tiklash usuli deganda binoning aniq nusxadagi qurilishining joriy 
baholardagi qiymati tushuniladi. Unda xuddi shunday materiallardan
qurilish me‘yorlaridan foydalaniladi, sifati, nuqsonlar ham o‗xshash 
bo‗ladi. Tiklash usuli quyidagi savolga javob olish imkonini beradi: 
hozir mavjud bo‗lgan obyektni tiklash uchun va shunga o‗xshash 
mavjud obyektda o‗xshash natijaga erishish uchun qancha mablag‗ 
lozim? 
Bu 
usul 
smeta 
hujjatlardagi 
summani, 
indeksatsiya 
koeffitsiyentiga ko‗paytirish yo‗li bilan obyekt qiymatini aniqlashni o‗z 
ichiga oladi. 

Download 5,91 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   58   59   60   61   62   63   64   65   ...   430




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish