O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta'lim vazirligi toshkent moliya instituti sanjar Sobirjonov

 
stimullash
 
usullari  xodimlarni  motivlash  va  qiziqtirishdagi 
samarali  tartib-qoidalarning  ajralmas  qismini  tashkil  etadi,  chunki  mehnat 
faoliyatining har qanday motivi ma‘naviy asosga ega bo‗ladi. Nomoddiy taqdirlash 
moddiy qiziqtirish vositalariga madad bo‗lib, unga qo‗shimcha baraka kiritadi. Pul 
mukofoti bilan birga u faoliyat natijalarining ko‗payishiga ko‗maklashadi. 
 
 

---

104 
 
1.jadval. 
Ijtimoiy xizmatlar paketining mazmuni 
Maqsadlar 
Xizmat va imtiyoz 
Odamlarning  mehnat 
qobiliyatini 
qo‗llab- 
quvvatlash 
Xodimlarni  mehnat  qobiliyatini  vaqtincha 
yo‗qotishdan sug‗urtalash.  
Tibbiy  profilaktika  tadbirlarini  tashkil  etish 
va ularning haqini to‗lash. 
Davolash  muassasalariga  biriktirish  va 
qo‗shimcha tibbiy sug‗urtalash. 
Tibbiyot  harajatlarini  to‗lash  (joylashtirish, 
dori-darmon va h.k.lar) 
Ta‘til  davrida  davolanish  va  sog‗liqni 
tiklash  uchun  qo‗shimcha  haq  berish,  sanatoriy-
kurort  muassasalariga  chegirma  bilan  yo‗llanma 
olib berish. 
Xodimlarning ovqatlanishiga  
qo‗shimcha  haq  berish  yoki  ovqatlanishni 
tashkil etish. 
Sport  bilan  shug‗ullanishni  tashkil  etish, 
sportzal  haqini  to‗lash.  Qulay  ish  tartibini 
belgilash. 
Xodimlarning 
maishiy xizmatga va boshqa 
xizmatlarga 
qiladigan 
harajatlarini qisqartirish 
Tovarlarni ulgurji narxlarda ofisga keltirish. 
Kiyim-kechak  va  poyabzal  sotib  olish 
uchun  qo‗shimcha  haq  berish  yoki  firma  kiyim 
boshi bilan ta‘minlash. 
Tashkilot  hisobidan  choy  yoki  kofe  bilan 
ta‘minlash. 
Ishga kelish va uyga qaytish uchun transport 
harajatlari uchun kompensatsiya berish. 
Uyali telefon bilan ta‘minlash. 
Ishlab  chiqarishga  aloqasi  bo‗lsa-bo‗lmasa, 
internetdan bemalol foydalanish. 
Uy-joy,  avtomobil  va  h.k.  larni  sotib  olish 
uchun foizsiz ssuda berish. 
Turar  joyni  ijaraga  olish  va  kommunal 
to‗lovlar uchun qo‗shimcha haq berish. 
Xizmat avtomobilini berib qo‗yish. 
Bolalar 
haqida 
Xodimlarga  bolalar  oromgohlari  uchun 

---

105 
 
g‗amxo‗rlik 
yo‗llanma olib berish. 
Ota-onalarning  bolalari  bilan  imtiyozli 
narxlarda dam olishlarini uyushtirish. 
Yakka  o‗zi  bolalarini  tarbiyalayotganlarga 
haq to‗lanadigan qo‗shimcha kun ajratish 
O‗qish  harajatlarini 
kamaytirish 
Xodimlarni korxona hisobidan o‗qitish. 
O‗quv adabiyotlarini olib berish. 
O‗quv  maqsadlarida  tashkilotning  asbob-
uskunalari  (kompyuter, printer  va  shu  kabilar)dan 
foydalanish imkoniyatini yaratib berish. 
 
Shuni  aytish  kerakki,  ish  haqi  darajasi  yuqori  bo‗lsa,  u  xodimning  barcha 
ehtiyojlarini qondirish uchun etarli bo‗lsa, nomoddiy qiziqtirish vositalari samara 
beradi.  Ana  shunday  darajaga  erishilgan  taqdirda  iqtisodiy  stimullash  vositalarini 
boshqa vositalar bilan almashtirish kerak bo‗ladi. 
Xodimlarni  nomoddiy  qiziqtirish  yo‗nalishlari:  ma‘naviy  qiziqtirish, 
tashkiliy qiziqtirish va bo‗sh vaqt bilan qiziqtirishdan iborat. 
Mehnatni  ma‟naviy  stimullash
  –  xodimlarning  ijtimoiy  tan  olinishi  va 
obro‗sini  oshirishni  ifodalovchi  buyumlar  va  hodisalar  asosida  ularning  fe‘l-
atvorini  tartibga  solishdir.  Fe‘l-atvorni  tartibga  solish  xodimlarning  natijalari, 
yutuqlari  va  xizmatlari  to‗g‗risidagi  axborotni  eshittirish  va  ommalashtirishga 
asoslanadi. 
Xodimlarni ma‘naviy qiziqtirish usullari 6.2. jadvalda ko‗rsatilgan. 
Tashkiliy  (mehnat  orqali)  motivlash
, xodimning fe‘l-atvorini tartibga solish 
mehnatdan  qanoatlanish  tuyg‗usini  o‗zgartirishga  asoslangan.  Bunda  mehnatdan 
qanoatlanishning  barcha  omillari  kompleks  tarzda  ko‗rib  chiqilishi  lozim,  chunki 
shu  omillardan  birontasi  tadqiqot  tarkibidan  tushirib  qoldirilsa,  tahlil  natijalari 
buzilishiga olib boradi. 
Ayni  vaqtda  tashkiliy  muhitning  barcha  omillari  -  xodimning  moddiy 
qoniqishi,  ahvol-ruhiyatining  yaxshiligi  va  mehnat  sharoitlaridan  mamnunligi 
motivatsiya ta‘sirini hisobga oluvchi eng muhim, umumlashma natija hisoblanadi.