Oʻzbekiston respublikasi oliy va oʻrta maxsus ta’lim vazirligi toshkent

Yalpi taklif grafigi va omillari.

Yalpi taklif grafigi va omillari tushunchasi koʻpincha yalpi ichki mahsulot sinonimi sifatida qoʻllaniladi. Baholarning yuqori darajasi ishlab chiqaruvchilarga qoʻshimcha mahsulot ishlab chiqarishga ragʻbat yaratadi va aksincha past baholar mahsulot ishlab chiqarish hajmini qisqarishiga olib keladi. Shuning uchun ham milliy ishlab chiqarish hajmi bilan baholar darajasi oʻrtasida toʻgʻri aloqa mavjud. Demak, mahsulot ishlab chiqarish hajmi baholar oʻsib borishi bilan oʻsib, pasayishi bilan tushib boradi. Yalpi taklif (AS) egri chizigʻi alohida tovar taklifi egri chizigʻidan farq qilib uch qismdan, gorizontal yoki keyns kesmasi, koʻtarilib boruvchi yoki oraliq kesma hamda vertikal yoki klassik kesmadan iborat (10-chizma). Bunday holat yalpi taklifni tahlil qilishga klassik va keynschilarga xos yondashuv bilan izohlanadi. Iqtisodiy adabiyotlarda koʻpincha oraliq kesma ham keyns kesmasiga kiritib yuboriladi. Koʻtarilib boruvchi yoki oraliq kesma

R

Baholar darajasiz

Vertekal yoki klassik kesma

AS

Gorizantal yoki keyns kesma

Koʻtarilib boruvchi yoki oraliq kesma

Y

22.2-chizma. Yalpi taklif egri chizigʻi.
Yalpi taklifning keyns kesmasida milliy ishlab chiqarishning haqiqiy hajmi uning potensial hajmidan, ya’ni toʻliq bandlik sharoitida erishishi mumkin boʻlgan hajmidan kamdir. Demak bu kesma iqtisodiyotning pasayish bosqichida boʻlgan va katta miqdordagi resurslardan foydalanilmagan sharoitni koʻrsatadi. Foydalanilmayotgan

ushbu resurslarni esa baholar darajasiga ta’sir koʻrsatmagan holda ishga tushirish mumkin. Bu kesmada milliy ishlab chiqarish hajmi oshishi baholar darajasi oʻzgarmay qolgan sharoitda roʻy beradi.

Yalpi taklif egri chizigʻining Keyns kesmasida iqtisodiyotni nisbatan qisqa muddatda amal qilishini xarakterlaydi. Bu kesmada yalpi taklifni tahlil qilish quyidagi shartlarga tayanadi:

• 
  iqtisodiyot ishlab chiqarish omillari toʻliq band boʻlmagan sharoitda amal qiladi;
  
• 
  baholar, nominal ish haqi qayd etilgan, bozor tebranishlaridan juda kam ta’sirlanadi;
  
• 
  real miqdorlar (ishlab chiqarish, bandlilik, real ish) haqi harakatchan va bozor tebranishlaridan tez ta’sirlanadi.