Oʻzbekiston respublikasi oliy va oʻrta maxsus ta’lim vazirligi toshkent

Daromad, iste’mol va jamgʻarish koʻrsatkichlari

Yillar	Tasarrufdagi daromad (Yd)	Iste’mol (C)	Jamgʻarish (S)
1 2 3 4 5 6 7	370 390 410 430 450 470 490	375 390 405 420 435 450 465	-5 0 5 20 15 20 25

Uy xoʻjaliklari tasarrufidagi daromadlar 390 sh.b.ka teng boʻlganda, uning miqdori iste’mol miqdori bilan tenglashadi. Bu miqdor boʻsagʻaviy daromad deb yuritiladi.

6-chizma ma’lumotlari asosida iste’mol grafigini chizamiz.

Iste’mol grafigi ikki toʻgʻri chiziq koʻrinishida berilgan. Bissektrisa koʻrinishidagi Yd =C toʻgʻri chizigʻining har bir nuqtasida iste’mol va tasarrufidagi daromad hajmlari teng boʻladi.

420

390375
370 390 430 Yd

23.1-chizma. Iste’mol grafigi
Haqiqiy iste’mol (S) grafigi haqiqiy iste’mol va daromad teng boʻlgan nuqtada (α) bissektrisa bilan kesishadi. Boʻsagʻaviy nuqtadan quyida haqiqiy iste’mol daromaddan oshiq. Bu vaziyat insonlarning qarz hisobiga hayot kechirishini bildiradi. α – nuqtada yuqorida haqiqiy iste’mol daromaddan kam hamda ular oʻrtasidagi farq jamgʻarishni tashkil etadi. Haqiqiy iste’mol toʻgʻri chizigʻi iste’mol hajmini belgilovchi vertikal oʻqni a nuqtada kesib oʻtadi. Bu hol uy xoʻjaliklari umuman daromad olmaganlarida ham ma’lum miqdorda iste’mol qilishlarini anglatadi. a – nuqta esa avtonom iste’mol hajmini bildiradi.

Keltirilgan ma’lumotlar asosida jamgʻarish grafigini ham koʻrib chiqamiz (7-chizma).

Jamgʻarish grafigi daromad bilan jamgʻarish oʻrtasidagi bogʻliqlikni ifodalaydi. Vertikal oʻqdagi har bir nuqta jamgʻarma miqdorini bildiradi va daromad bilan unga muvofiq keladigan iste’mol hajmi oʻrtasidagi farq sifatida aniqlanadi (S= Yd - S). Boshlangʻich daromad darajasida jamgʻarish nolga (0) teng boʻlgan holda ixtiyordagi daromad hajmi oʻsib borishi bilan uning miqdori ham oshib boradi.

S

S

5 370 390 410 430 450 470 Yd

0

-5

23.2-chizma. Jamgʻarish grafigi

Mavzuning birinchi savolida keltirilgan gepotetik ma’lumotlar va grafiklarga tayanib iste’mol funksiyasini yozamiz: